Ba ơi...

Chiều nay, mẹ điện thoại lên cho con, con tưởng như bao lần mẹ điện thoại hỏi thăm đủ chuyện nào con ăn cơm chưa, có đi học,...con mừng rỡ nghe. Bất chợt, giọng mẹ nấc từng tiếng nghẹn ngào, mẹ cố gắng nói từng tiếng con nghe ""Dượng 10 con mất rồi, bị người ta giết chết rồi T ơi"". Con đứng lặng, tay con run, con cố bình tĩnh thật bình tĩnh hỏi mẹ chuyện đầu đuôi câu chuyện. Mẹ vừa kể xong, mẹ vội tắt máy với câu nói vội ""Dì 10 mày khóc đến xỉu rồi, nhanh về coi tiếp trong ngoài rồi lo cho mấy đứa em con ơi"". Nín lặng, nó bần thần, cố ngồi xuống. Nó muốn về ngay lập tức, nhưng mai thi. Biết thế mà, nó sợ cũng không tránh khỏi. Bao hồi ức đau lòng lại ùa về. Ba nó cũng mất cách đây 5 năm rồi. Cũng như hôm nay, ngày ấy nó cũng nhận được điện thoại về ""Ba con mất rồi T ơi..."". Nó nghe xong, không rơi 1 giọt nước mắt, bình thản đi vào phòng, ngồi co ro trong góc. Bên ngoài mọi người xôn xao nào chuẩn bị chiếu, nào lấy mền che mấy tấm gương,...nó vẫn ngồi trong đó lẫm bẫm ""ba ơi"". Sáng hôm sau, tiếng chuông xe cấp cứu vọng từ xa, là ""ba"" về. Mọi người chạy vội nhìn ba lần cuối, người chen kẻ lấn, nó cũng ra nhưng không nhào tới ôm trầm ba mà lại đứng sau bao nhiều người. Còn thì thầm ""Ba ngủ mà..."" Mấy dì kêu ""T ơi con vô nhìn ba con lần cuối đi, ba con mất rồi"" nước mắt xen lẫn trong từng câu nói, hình như vậy mà nó nghe không rõ hay sao vẫn cứ đúng lì ra. Bất chợt, 1 giọt, 2 giọt nước rơi từ đâu xuống sàn nhà. ""Ba đi rồi..."" Nó chạy lại gần ba nhìn vào ba, trong đầu lúc ấy là 1 dòng kí ức ngọt ngào về mái ấm ngày xưa từ đâu chảy ào ạt làm nước mắt nó cũng tuôn theo, ướt nhòe hai bờ má. Nhớ những lần ba đưa nó đi học bằng xuồng mỗi khi ngập lụt, rồi những khi ba thức khuya nhắc nó ngủ sơm mỗi khi ôn bài kiểm tra thi cử, mấy ngày lạnh là được ba ôm ngủ (ba mập lắm nên ôm thấy ấm vô cùng), nó thích uống sữa milo thế là lâu lâu đi làm về lại mua cho nó 2 3 hộp, có khi còn khuấy cho nó uống nữa. Ba là thế đấy, chỏ che cho con đủ thứ chuyện trên đời. Ngày ấy con đâu phải lo nghĩ nhiều, đâu biết thế nào là ""cuộc đời"" vì cánh tay ba lúc nào cũng dang rộng che mọi bề nắng gió cho con. Năm năm rồi, ngần ấy thời gian không có ba chăm sóc chỉ còn lại tình thương của mẹ, mẹ vất vả hơn nhiều. Thương mẹ lắm, có khi về quê nhìn căn nhà quạnh hiu 1 mình mẹ lủi thủi tới lui lòng con đau nhiều lắm ba ơi, giá có ba chắc mẹ không buồn tủi nhiều đến vậy. Con giờ trưởng thành nhiều rồi ba ơi, con đang cố gắng tự bươn chải với cái ""cuộc đời"" này. Bao lần vấp ngã, con tự đứng lên nhờ tình thương của gia đình, bạn bè. Rồi con lại lớn thêm 1 chút. Nhưng mỗi lần như vậy, con lại nhớ ba, nhớ nhiều lắm, rồi tự khóc nhưng sau những giọt nước mắt đó con lại lấy nỗi nhớ về ba, tình yêu về mẹ để con bước tiếp. Ba yên tâm nghỉ ngơi nhe, con sẽ thay ba lo cho mẹ. Ngày con ra trường sắp đến rồi, đó sẽ là ngày con chăm sóc mẹ, thay ba nhe ba.
Dượng ơi, ở nơi xa con tin dượng cũng sẽ dõi theo dì và mấy em con như ba con vậy. Hãy cho họ mạnh mẽ để vượt qua nhe dượng.

NH TL

Chuyện kể trên xe taxi

Nhưng gã cũng biết, gã sẽ chẳng thể nào xua được hình ảnh cô gái có mái tóc nhuộm vàng nâu óng ánh dưới nắng khi đứng đợi xe taxi. Không bao giờ. Không bao giờ!

- Vẫn đến đó hả em?

- Dạ…
Chiếc taxi màu trắng với những số điện thoại và lời quảng cáo dán đầy ở kính sau lao đi vun vút trong cái nắng đầu mùa oi ả. Thời tiết thật dễ khiến người ta muốn ốm. Cô gái có mái tóc bồng bềnh nhuộm vàng nâu óng ánh, lần nào gọi vào số di động của gã cũng chỉ có một điểm đến duy nhất. Một nhà nghỉ ở ngoại ô.
Lần đầu tiên gã chở nàng, chỉ là một xác suất thông thường từ tổng đài của hãng. Xe gã đang lang thang gần địa chỉ được đọc, gã chấp nhận tín hiệu lệnh, vòng xe đến nơi mà yêu cầu xuất phát. Không son phấn, không cong cớn, mở cửa bước vào xe, nàng nói muốn đến một nơi cách thành phố gần chục km.
Nàng ngồi ở ghế sau, lôi điện thoại ra nhắn tin, không bắt chuyện với gã. Gã cũng kịp để ý nàng có khuôn mặt dễ gây cảm tình.
- Sắp đến chưa em?
- Anh cho em dừng ở nhà nghỉ kia kìa…
Bỗng dưng gã thấy ngán ngẩm. Gã đã mong một cô gái trẻ với dáng dấp “nhà lành” như nàng sẽ không có điểm đến như thế. Trong đầu hắn chợt nghĩ nàng có một nghề nghiệp nhạy cảm.
- Lúc về cần đón cứ gọi anh nhé… - gã dúi vào tay nàng cái card ghi số điện thoại di động cá nhân. Đó là mánh lới để kiếm thêm trong cái nghề của gã. Những chuyến đi không thông qua tổng đài sẽ là nguồn thu riêng. Nàng mỉm cười rất tươi:
- Khi về em có xe rồi. Lần sau em sẽ gọi.
Và giữ lời hứa, lần sau nàng đã gọi gã. Nhưng vẫn y như lần đầu, nàng tử tế, ít nói, cười rất tươi. Gã đã thôi cho rằng nàng sở hữu một thứ nghề kinh doanh bằng “vốn tự có” mà mơ hồ đoán nàng chỉ có một người đàn ông cho tất cả mọi lần. Là người yêu, gã nghĩ, vì trông nàng không có vẻ cần giấu diếm lén lút theo kiểu vụng chồng trốn con. Vào năm 2010, thì dù bạn chỉ sống ở thành phố nho nhỏ như thành phố này, chuyện yêu nhau đi nghỉ với nhau không còn gì là ghê gớm nữa. Những chuyện nam nữ sinh mặc nguyên áo đồng phục dắt díu nhau vào ngủ cùng nhau không còn là trường hợp cá biệt đăng trên internet, mà nó xuất hiện ở khắp mọi nơi, từ chốn đô hội đến vùng hẻo lánh. Như thế cũng là văn minh hơn mấy bậc rồi, hơn hẳn chuyện ngày xưa, ở công viên, vườn hoa, cứ góc nào khuất khuất một chút là hôn lấy hôn để. Ngày nghỉ, ngày lễ, thì chẳng cần khuất, vì ngó đi nhìn lại, ai cũng đang hôn, đang sờ y như nhau, có gì mà phải ngượng. Những người giống nhau thì cùng nhau chia sẻ khoảng không gian chung, nếu trót có quen nhau thì cùng ngầm hiểu là hãy lơ nhau là tốt nhất!
Gã rất muốn gợi chuyện với nàng nhiều hơn. Nhưng thói quen nghề nghiệp đã dán bưng miệng gã lại. Nàng chừng hai mươi mấy tuổi, ngón kết hôn không đeo nhẫn. Gương mặt đẹp. Càng gặp nhiều càng thấy đẹp. Cái đẹp đơn giản và không nguỵ trang. Những người có gương mặt như nàng, thời gian có thể làm già đi, nhưng độ mặn mà cũng tăng dần lên, và hấp dẫn theo tiêu chí của từng lứa tuổi. Gã thầm ghen tỵ với người đàn ông của nàng, người được ôm lấy thân thể nàng sau mỗi lần nàng rời taxi của gã. Người được hôn nàng, chạm vào nàng, khiến nàng run rẩy và hạnh phúc.
- Anh ơi, lên đón em với nhé!
Tiếng nàng nho nhỏ khi gã nghe điện thoại. Lần đầu tiên nàng yêu cầu gã đến đón về.
Im lặng.
Trông nàng buồn. Xanh xao hơn những lần khác.
Gã chợt thấy nao lòng.
- …
- Có lẽ, đây là lần cuối anh chở em. Tại đây.
- Vậy đi đâu khác cứ gọi anh nhé!
Nàng lắc đầu. Có lẽ họ đã giận nhau, gã nghĩ.
- Ngày kia em lấy chồng.
Gã cảm thấy mình sắp được nghe một câu chuyện dài, chứ không chỉ là thông báo một tin vui. Nàng đang nói chuyện với gã, sau rất nhiều lần ngồi chung một chiếc xe đi cùng một chặng đường mà thậm chí cả tên nàng gã cũng không biết. Điều đó làm gã hồi hộp. Gã lái xe chậm, tắt liên lạc tổng đài.
- Anh có gia đình chưa?
- Có rồi.
- Anh yêu vợ chứ?
- Tất nhiên.
- Giống người yêu của em…
- …
- Thật đấy! - Nàng phì cười - người yêu của em, anh vẫn đưa em đến gặp đây này!
- Chuyện nghe rắc rối nhỉ!
- Vâng… anh cứ lái chậm thế này nhé, đưa em đi một vòng quanh thành phố cũng được… em không còn ai có thể gặp vào lúc này để mong được chia sẻ cả…
- Nói chuyện với người xa lạ như anh là một cách an toàn, đúng không?
- Cảm ơn anh.
- Anh không biết nói thế này có vồ vập quá không, nhưng em cứ tự nhiên, kể cả… kể cả nếu em muốn khóc!
- Vâng…
- Hẳn là em đang buồn?
- Buồn lắm anh à… buồn muốn chết đi ấy chứ! Yêu một người và không được ăn đời ở kiếp với người đó… - Nàng bắt đầu miên man - không hiểu anh sẽ đánh giá như thế nào về một người như em… thiên hạ gọi em là kẻ lẳng lơ, quyến rũ chồng người khác… em nhắm mắt làm ngơ, vì em yêu anh ấy lắm, yêu vô điều kiện, yêu đến nghẹt thở và thậm chí, có thể vì anh ấy làm nhiều điều ngông cuồng… Giá như anh ấy dám để những điều ngông cuồng xảy ra… Anh biết không? Anh ấy nói sẽ không bao giờ cưới em… bởi vì anh ấy yêu vợ. Và em là thứ tình yêu ngoài vợ của anh ấy, không thể đem ra so sánh ai hơn, nhưng với ai cũng là tuyệt đối. Anh ấy nói vậy, nói rằng hai tình yêu này không liên quan đến nhau. Lạ thật. Em không hiểu. Có lẽ chỉ là để an ủi em. Tại sao lại không liên quan khi mọi tình yêu đều nằm chung trong một trái tim? Ôi em buồn và cảm thấy thất vọng lắm! Cảm giác khi ta không phải là người duy nhất trong lòng người mà ta yêu!
- Em có nghĩ em được yêu không? Hay chỉ là…
- Yêu. Không nhiều thì ít, anh ấy có yêu em. Em tin như thế. Vào cái cách anh ấy đối xử với em, em tin là có yêu. Có khi còn yêu em hơn người sắp cưới em… - Nàng cười, mà như khóc. Nghe đau lòng ghê gớm.
- Ở bên anh ấy, em luôn vui vẻ. Không giống như những kẻ vẫn tán tỉnh em, một là chúng quá hợm hĩnh, hai là chúng quá nhạt nhẽo... anh ấy khiến cuộc sống của em sinh động, nhiều cảm xúc… ôi, lúc nào em cũng muốn ở bên anh ấy, lúc nào em cũng ước, giá mình là vợ anh ấy… giá mình sinh con cho anh ấy… Đến nỗi, em ghét sự tồn tại của người vẫn được anh ấy tôn thờ là vợ, người mà anh ấy nguyện che chở cả đời và không ai có thể thay thế… dù cho vợ anh ấy coi thường, miệt thị anh ấy, dù cho vợ anh ấy không còn gọi anh ấy là anh yêu, không chăm sóc anh ấy, không tôn trọng anh ấy… còn em, dù tôn vinh anh ấy lên làm ông hoàng, anh ấy cũng không động lòng, cũng không thể yêu em hơn vợ, cũng không thể chia tay vợ để cưới em… Em không hiểu… nếu yêu vợ dường ấy, sao anh ấy còn yêu em???
- Em đừng giận, nhưng anh nghĩ, em là những gì anh ấy thấy còn thiếu… chẳng hạn.
- …
- Đàn ông đôi khi, mà không, không phải đôi khi, đàn ông luôn tham lam…
- Em biết…
- Thế còn… chuyện lấy chồng? Em có yêu người ta không?
- Không.
- Là cách để em chia tay à?
Lắc đầu.
- ….
- Đò đầy thì phải sang sông. Bố mẹ em không đủ kiên nhẫn chờ em độc thân thêm nữa. Em ước gì cả đời được là tình nhân của anh ấy, còn hơn là lấy chồng.
- Anh hy vọng em không hối hận…
- Em có. Em hối hận vì đã không giữ được lời tự hứa là suốt đời chỉ có anh ấy… anh ơi, cho em về nhà nhé!
- Ừ… em đừng buồn nhiều, cố gắng sống tốt nhé! Nhân tiện, chúc mừng đám cưới!...
- Vâng, cảm ơn anh…
Quãng đường còn lại, nàng im lặng như mọi lần, và như chưa hề vừa trút bỏ cả cõi lòng với gã.
Xe dừng. Nàng bước xuống, nhìn gã và nở nụ cười tươi quen thuộc. Gã nhủ thầm, hai hôm nữa sẽ lái xe qua đây, biết đâu lại được nhìn nàng mặc váy cưới. Hẳn là sẽ rất xinh đẹp. Gã nhìn theo bóng nàng rẽ vào nhà. Nắng đầu mùa khô cong.
Và hai hôm sau, gã có đi qua thật. Không có rạp đám cưới nào cả, nhưng cũng có sự ra vào tấp nập hơn bình thường. Chắc ăn cỗ khách sạn, gã nghĩ. Nhưng xe gã chợt khựng lại. Gã nhìn vào trong sân. Vài người đeo khăn xô trắng. Linh cảm mách bảo hắn có chuyện gì đó kinh khủng đã xảy ra.
- Chị ơi…nhà này tang gì thế?
- Tang một tuần rồi… hôm nay cúng tuần đầu… Chết trẻ lắm!
- Là… là ai trong nhà hả chị?
- Con gái đầu, mới hai sáu tuổi thôi, khổ thân lắm! Còn hai ngày nữa cưới thì lại….
Gã bàng hoàng, có cái gì đó lạnh toát lan từ gáy xuống sống lưng. Mồ hôi bắt đầu túa ra dù trong xe có máy lạnh.
- Chú là bạn hay thế nào? Chắc không biết tin hả? Thôi… giờ biết rồi, đến rồi thì cũng nên vào thắp nén hương cho cô ấy…
Và gã cũng vào. Hỏi thăm người nhà vài câu, tự xưng là bạn nàng… Trên bàn thờ kê ngay giữa phòng khách, nàng với nụ cười quen thuộc chăm chú theo dõi gã. Gã nuốt khan, sợ hãi. Gã bắt đầu hồi tưởng buổi chiều hôm kia khi nàng đi taxi của gã lần cuối… Khi ấy, nàng đã không còn là nàng thật sự nữa rồi. Những chuyện ma mị vốn gã vẫn được nghe mà không tin mấy, mà thường thì chuyện ma hay diễn ra vào đêm hôm khuya khoắt, khách đi xe sẽ yêu cầu điểm đến là nghĩa địa, hoặc nơi hoang vắng nào đó, nghe rất rùng rợn. Chứ không phải là vào một buổi chiều có nắng đầu mùa oi chát. Không phải là với quãng đường đi lên nhà nghỉ. Không phải là với một chuyện tình yêu luẩn quẩn. Không phải với gã, khi gã thậm chí, vẫn chưa biết tên nàng.
Gã lẩy bẩy quay trở lại xe. Ngồi vào trước vô lăng, gã chưa sao định thần lại để chuyển bánh được. Gã không muốn tin gã đã gặp nàng hai hôm trước. Trong khi nàng đã chết được một tuần.
Điện thoại di động của gã đổ chuông. Gã giật bắn người, nhìn chằm chằm vào dãy số không lưu đang chạy trên màn hình. Gã hoảng hồn, căng mắt ra nhìn. May cho gã, đó không phải số của nàng. Gã hít sâu, khởi động xe và chạy về điểm đỗ xe của công ty. Gã cần xin nghỉ vài ngày trước khi có thể chở ai đó mà không đặt ra nghi vấn nào.
Nhưng gã cũng biết, gã sẽ chẳng thể nào xua được hình ảnh cô gái có mái tóc nhuộm vàng nâu óng ánh dưới nắng khi đứng đợi xe taxi ra khỏi đầu. Không bao giờ. Không bao giờ!
Khánh Thảo

Dòng nước xiết

Có đến hàng chục người đang làm ở những mảnh ruộng gần đó nghe tiếng kêu cứu chạy đến. Họ nhận ra ngay hoàn cảnh đang "ngàn cân treo sợi tóc" của thằng Quân, nhưng cũng đồng thời nhìn thấy hậu quả: Nếu ai liều mình lao xuống dòng nước đang chảy xiết kia thì cũng như thằng Quân, sẽ như khúc gỗ mà thôi. Suối chảy cồn cào, sủi bọt trắng xóa...

Sáng nay đến trường chín giờ Thúy đã về, vì ba tiết cuối thày cô nghỉ đi viếng đám hiếu. Vừa đến nhà bố Thúy đã bảo:
- Còn sớm mày đi thả cho tao con trâu.
Thúy quẳng cặp sách xuống giường, rỉ tai thằng em:
- Mày có đi không?
Quân mừng rơn, gật đầu. Chả là cách đây nửa tháng, nó đã tự mình leo được lên lưng con trâu nhà sứt mũi, đến những nơi mà trước đó với đôi chân tật nguyền, nó chỉ có thể đứng nhìn.
Hai chị em dắt con sứt mũi ra. Quân háo hức leo lên lưng nó. Thúy thủng thẳng theo sau. Trời không có nắng, mây âm u. Đồng bãi ven suối sau mấy đợt mưa cỏ xanh mướt mát, vài khóm cúc quỳ đã trổ hoa vàng lốt thốt. Suối rộng hẳn ra, bởi nước nơi đầu nguồn dồn về cuồn cuộn, chật ứ. Đã có năm bảy đứa cùng độ tuổi mười ba, mười bốn như Thúy đang chăn trâu, đốt lửa hun chuột trên đồng.
- Mày có xuống xem chúng nó bắt chuột không? - Thúy hỏi em.
- Không, chị để em chăn trâu cho, chị đi đâu thì đi - Thằng Quân tự tin ngồi trên lưng con sứt mũi trả lời.
Chỉ chờ có thế, cái Thúy lẫn ngay vào đám trẻ đang lúi húi bên bờ ruộng. Còn lại mình Quân, nó thúc con sứt mũi ra bãi cỏ gần đó. Cỏ tốt lợp nhưng con trâu không màng, nó hùng hục đến bên suối vục đầu xuống dòng nước. Thì ra nó khát. Sườn suối dốc, lưng con sứt mũi cũng dốc nên rất khó ngồi. Thằng Quân đang loay hoay tìm cách toài xuống thì bỗng mảng đất dưới chân sụt xuống làm con sứt mũi và Quân rơi ùm xuống suối. Quân hoảng hốt réo gọi chị. Cái Thúy cùng lũ trẻ đang bắt chuột giật mình lao đến. Trước mắt chúng, thằng Quân đang trên lưng trâu, lúc chìm, lúc nổi, như ngụp lặn giữa dòng suối cuồn cuộn chảy. Tính mạng nó thật mong manh. Với cái thân hình chân co, chân duỗi, không bơi lội được, nước quá to, chỉ cần nó trượt khỏi lưng trâu là coi như vô vọng.
- Các bác, các chú ơi cứu em cháu với, cứu em cháu với - Cái Thúy kêu lên thảm thiết.
Có đến hàng chục người đang làm ở những mảnh ruộng gần đó nghe tiếng kêu cứu chạy đến. Họ nhận ra ngay hoàn cảnh đang "ngàn cân treo sợi tóc" của thằng Quân, nhưng cũng đồng thời nhìn thấy hậu quả: Nếu ai liều mình lao xuống dòng nước đang chảy xiết kia thì cũng như thằng Quân, sẽ như khúc gỗ mà thôi. Suối chảy cồn cào, sủi bọt trắng xóa. Từ nơi thượng nguồn đổ về đủ thứ cỏ cây, xác bè, mảng vỡ. Hình như con trâu đã đuối sức, nó chỉ còn biết quờ quạng bơi theo dòng nước chảy dạt dần về phía bờ bên kia. Đám người co lại, ngượng ngùng bất lực, đứng nhìn. Thằng Quân nhầu nhĩ như mớ giẻ sũng nước, vẫn cố bám víu lấy lưng trâu.
Cái Thúy quỳ xuống, níu lấy chân mấy người đàn ông khóc lóc, van lạy. Đám đông đầy lòng trắc ẩn, mà không ai dám nhìn vào gương mặt nó. Hy vọng bỗng lóe lên, thằng Quân và con trâu đã dạt hẳn vào bờ suối, nhưng thật hy hữu - chỗ ấy lại là một hố nước có thành dựng đứng như cái giếng khơi. Con trâu ngu ngốc không biết lối thoát ra, cứ leo lên rồi lại tuột xuống, trầy trật như leo cột mỡ. Thằng Quân vẫn bám chặt sợi dây thừng, chỉ cần có ai đó sang được bờ bên kia là cứu được nó. Có vài người chạy trên bờ suối, bàn chân xéo trên những nhành xấu hổ, họ lấy tay làm loa hướng về phía Quân:
- Cháu phải nắm chặt dây thừng. Phải nắm chặt dây thừng.
Có lẽ đấy là phương án cuối cùng, tối ưu nhất của những người đứng trên bờ dành cho Quân. Nhưng, thằng Quân còn nắm sợi dây thừng được bao lâu? Con trâu cứ trầy trật bò lên, tuột xuống mãi được không? Đúng lúc mọi thứ tưởng đã vô vọng, thì một thanh niên tóc nhuộm sặc sỡ như chú vẹt rừng Amazon, ngồi trên lưng con trâu to kềnh càng xuất hiện. Mấy đứa bé chăn trâu vẫy tay rối rít:
- Cải điên, Cải điên nhanh lên đến cứu thằng khoèo.
Như không nghe thấy, Cải thúc trâu phi thẳng vào đám đông, tay cầm cành bạch đàn vút xuống:
- Tại sao thấy chết mà không cứu. Hãy xem ta đây, hãy xem ta đây.
Đám đông chạy tản ra, có người xuýt xoa vì không may hứng phải nhát vụt cháy lưng. Cải quất trâu chạy dọc bờ suối đến đoạn cúc quỳ mọc rậm rạp, từ trên lưng trâu Cải bật dậy cùng cuộn dây thừng, lao như mũi tên xuống dòng nước xiết.
- Thằng điên. Mày lao xuống đấy là chết thôi con ạ - Có tiếng ai đó cất giọng lạc lõng.
Đám người xôn xao họ chạy ùa về hướng Cải, như đi xem đua xe, bắt cướp với tâm trạng hồi hộp, hiếu kỳ tột độ…
*
Cải là con cả của vợ chồng ông Hiên, bà Lân, người làng Rạch.
Năm hai mươi hai tuổi, thấy con sên bò vào nhà, Cải hét lên hoảng hốt: "Con sên, con sên, khiếp quá", rồi ù té chạy. Cả nhà chẳng ai nói gì, vì có người sợ loài thân mềm nhớt nhát cũng là lẽ thường tình.
Năm hai mươi ba tuổi, vẫn giống sên ấy leo trên thân cây sấu, Cải nhặt nó đặt vào lòng bàn tay, reo: "Bố ơi, mẹ ơi, con rồng nhỏ đáng yêu quá, đáng yêu quá". Vợ chồng ông Hiên nhìn Cải, nhìn nhau hoang mang. Mắt nó nhìn gà hóa cuốc, hay đầu nó có vấn đề? Câu hỏi bỏ ngỏ đến tận năm Cải sang tuổi hai mươi tư, năm cuối của đại học mới có câu trả lời.
Đêm ấy mưa, cái nóng mùa hè đột nhiên hạ thấp hơn mọi ngày đến bốn độ, trời mát như mơ ước, ông Hiên thì thào với vợ: "Cho anh yêu một cái nhé". "Không, em mệt lắm, để hôm khác" - Bà Lân quay mặt vào tường. Không kiểm soát được hưng phấn trào dâng, ông Hiên chồm dậy lật ngửa vợ, kéo tuột cái quần ngủ ra. Đúng lúc đó có tiếng nói như ra lệnh: "Dừng lại ngay, như thế là bạo lực tình dục đấy". Giật nẩy mình, ông Hiên, bà Lân như cùng lúc bật dậy, sững sờ nhận ra bên cạnh giường, anh con trai đứng lù lù như bóng ma. Bà Lân khóc òa: "Ông ơi, thế này là nó bị điên rồi".
Ngay sáng hôm sau Cải được đưa đi nhà thương, bác sĩ khám xong kết luận, Cải bị tâm thần phân liệt, không thể học tiếp được nữa. Thế là mọi mơ ước của Cải vụt tắt, anh lại về ngôi nhà nơi cuối ngõ làng. Sau cả năm điều trị, bệnh tình của Cải chỉ thuyên giảm phần nào chứ không khỏi hẳn được. Như có chu kỳ ma quái, năm ít thì hai, năm nhiều thì ba, bốn lần, bệnh của Cải tái phát. Triệu chứng: Đột nhiên Cải lên thị trấn nhuộm tóc, mang về cái đầu sặc sỡ như chú vẹt rừng Amazon, là đích thị Cải phát bệnh. Những ngày Cải phát bệnh, khổ nhất là vợ chồng ông Hiên, sau đến các bậc thuộc hàng tiên chỉ của làng.
Nhà hàng xóm có mấy cây su su vừa lên mơn mởn, hứa hẹn một mùa bội thu, một sáng tỉnh dậy thấy nó đã bị ai cắt đến tận gốc, héo rũ. Cải chạy sang nói với ông chủ: "Thủ phạm là Lê Thị Lân đấy. Tôi đã chỉ đạo bắt làm bản kiểm điểm rồi, tối nay bà ấy sẽ sang xin lỗi bác". Và đúng thế, tối Cải áp tải mẹ sang. Bà Lân đành phải đỏ mặt đọc bản kiểm điểm dài đến ba trang, và xin lỗi gia đình hàng xóm. Bà ngậm ngùi: "Thằng điên nó dọa, nếu viết chưa được thì phải viết, bao giờ nó thấy được mới thôi". Cả làng bấm bụng mà cười. Thằng điên tố mẹ, không ai gợn một chút hoài nghi nào cho bà Lân cả. Sự kiện ấy qua được hai tháng, bỗng lại bùng phát  xôn xao. Ông hàng xóm nhặt được con dao lẫn trong rơm rạ dưới gốc su su. Con dao ấy bán đầy chợ, giống như trăm ngàn con dao khác, không thể nghi ngờ cho ai được. Hôm ông lấy nó ra dùng, ông Hiên đi qua nhìn thấy: "Sao dao nhà tôi lại ở đây?”. Ông hàng xóm sững người, tưởng nghe nhầm, hỏi lại: "Ông bảo gì cơ"?. Ông Hiên đáp chắc nịch: "Tôi bảo con dao ấy là của nhà tôi, vì dưới chuôi chính tôi đã đục cái lỗ để treo". Thế là "lạy ông tôi ở bụi này". Dân làng bàn tán. Người bảo: "Cải điên". Người bảo: "Cải không điên".
Đài truyền thanh của xã tuần phát ba buổi, Cải nghe chẳng sót buổi nào. Có lần nghe xong Cải viết kiến nghị lên chủ tịch xã. Thấy đơn của thằng tâm thần, Chủ tịch xã không thèm đọc, vo viên ném vào thùng rác. Chờ mãi không thấy xã trả lời, Cải lên ủy ban hỏi: "Ông đọc đơn đề nghị của tôi chưa?". Ông chủ tịch xã đến vỗ vai anh: "Tôi đã đọc đơn của cậu, trong tuần này Ủy ban sẽ chỉ đạo đài truyền thanh nghiên cứu, thay đổi giờ phát cho phù hợp. Kiến nghị của cậu xác đáng lắm. Tốt, tốt". Cải nhìn ông chủ tịch xã với ánh mắt lạ lùng, như vừa nhìn thấy người ngoài hành tinh. Anh đứng dậy: "Đúng là đồ điên". Cả phòng khách bật cười, bởi câu ấy lại được phát ra từ miệng một thằng điên. Hôm sau anh nhân viên văn phòng tìm đóm hút thuốc lào, nhặt được đơn kiến nghị của Cải ở trong thùng rác. Tò mò, anh mở ra đọc to cho mọi người nghe: "Thưa ông chủ tịch, căn cứ bản tin của đài truyền thanh, tôi đã thống kê được số các cuộc họp của xã trong quý hai như sau. Tháng tư: Mười hai cuộc. Tháng năm: Chín cuộc. Tháng sáu: Mười bốn cuộc. Qua số liệu ấy, chứng tỏ xã chưa xây dựng được một định mức phù hợp. Vậy tôi đề nghị: Tháng tới xã triệu tập thêm một cuộc họp, để xây dựng một định mức khả thi về họp cho chính quyền thôn, xã"… Cả phòng nhìn nhau. Ông chủ tịch xã đưa tay lên bóp trán: "Thằng Cải viết thế à. Nó có phải điên thật không nhỉ?". Ông hỏi, mà không cần nghe câu trả lời. Anh nhân viên văn phòng nhớ lại câu nói "Đúng là đồ điên" của Cải hôm qua, khôi hài đặt tay lên trán ông địa chính ngồi cạnh: "Xem nào". Ai cũng muốn cười, mà không cười được.
Cải ngủ ngày, đêm lang thang trong ánh đèn đường mờ ảo, nên biết khá nhiều chuyện mà người làng không biết. Đã có lần Cải đến nhà trưởng thôn trình báo tin rất sốc: "Báo cáo ông. Làng này có thằng chuyên trộm cắp". Ông trưởng thôn cười. Cái thằng nhìn con sên hóa con rồng, thì ai đi đêm mà nó chẳng cho là trộm cắp. Ông hỏi đùa: "Có phải là tao không đấy?". "Không phải ông, nhưng chính là thằng Tảo con ông đấy" - Cải nói, chắc như đinh đóng cột. Trưởng thôn nhăn mặt như nhai phải sạn: "Bậy nào". "Sao lại bậy? Ông nói thế là bao che cho con đấy". Đầu trưởng thôn bốc hỏa: "Không bậy thì bằng chứng đâu? Nếu mày đưa ra được thì tao sẽ bỏ tù nó". Cải vén áo lên, lôi trong bụng ra một bọc lông gà còn ướt nhoét: "Đây". Trưởng thôn bật cười, nhìn Cải đầy vẻ thương hại: "Mày đúng là thằng điên. Đây là tang vật chứ đâu phải bằng chứng. Mà tang vật thế này ra bờ ruộng nhặt đầy". Cải thủng thẳng: "Đã hết đâu". Vừa nói Cải vừa thọc tay vào túi quần lấy ra một mảnh giấy, vuốt phẳng đưa cho ông trưởng thôn. Ông trưởng thôn cầm lấy liếc nhanh, giật mình. Đúng là chữ thằng Tảo, con út của ông đang học lớp mười. Không phải là biên bản phạm pháp quả tang, nhưng nó lại là bản tường trình cặn kẽ đến ba lần: Con ông cùng một thằng bạn, vào nhà lão Thu cuối làng bắt trộm gà, ra đồng thịt đắp đất nướng ăn. Mặt ông trưởng thôn tái dại, đành phải dịu giọng. Ông vỗ vai Cải: "Thôi, vì tình làng nghĩa xóm, xin anh để cho bố con tôi đóng cửa bảo nhau". Cải cười ngờ nghệch: "Thế không bỏ tù nữa à?". Không hiểu sao ông trưởng thôn lúc đó cũng bật cười. Cải ra khỏi nhà, ông nhìn theo mà lòng đầy nghi hoặc. Có phải thằng này điên thật không nhỉ?
Ông trưởng thôn chợt nhận ra từ ngày Cải về làng, có lẽ nhiều người đã bị nó bóc mẽ như ông, nên mọi điều, đều có chiều hướng tốt hơn lên.
*
Đám đông dồn lại, tất cả đều dõi mắt xuống dòng suối đang cuồn cuộn đục ngầu để tìm Cải, với niềm hy vọng như ngọn lửa cháy bùng lên. Không thấy bóng dáng của Cải đâu cả.
- Chắc nó lặn sang bờ bên kia - Có tiếng ai đó ngần ngừ.
- Bị cuốn mẹ nó ra sông rồi thì có. Chứ nước xiết cuốn trôi cả gỗ, đá thế này, lặn mà sang được bờ bên kia thì tôi làm con cho ông - Anh thanh niên vác trên vai cái cuốc, lạnh lùng lý giải.
Lời nói của anh ta không khác gì giội nước vào lửa, nhưng khó mà bắt bẻ được. Hy vọng trở nên mong manh hơn. Hàng chục đôi mắt vẫn chăm chăm nhìn xuống dòng suối theo dõi mọi động thái, cố tìm kiếm xem Cải đang ở đâu. Nơi bờ bên kia, chỗ hố nước con trâu sứt mũi vẫn mang theo thằng Quân trên lưng, kiên nhẫn, vô vọng, leo lên trượt xuống.
- Em bám chắc vào, anh Cải đang sang đấy - Cái Thúy hét to.
Ba mươi giây, bốn mươi giây, một phút trôi qua. Sang phút thứ hai, cùng lúc tiếng reo bật lên như phát cuồng:
- Cải kia rồi, Cải kia rồi.
Mọi người đều dồn ánh mắt về bên kia suối. Ngay nơi đối diện chỗ Cải lao mình xuống dòng nước xiết, Cải đã hiện ra như thiên thần, như Taczang. Anh ta đang bám vào cây cúc quỳ để leo lên bờ. Tiếng vỗ tay reo hò được dịp bật lên, xao động cả một khúc suối. Bọn trẻ chăn trâu hét lên không ngần ngại:
- Cải điên cố lên. Cải điên cố lên.
Anh thanh niên vác cuốc trên vai ngượng ngùng:
- Lạ thật. Làm sao mà nó lặn được qua suối nhỉ?
Thằng bé chăn trâu đen nhẻm, xách một xâu chuột đồng đắc ý:
- Chú ơi, dưới chỗ anh Cải điên nhảy xuống có một đường ống.
Mọi người vỡ òa, lúc đó mới nhớ ra. Đúng, ở chỗ ấy có một đường ống bằng kẽm to như bắp đùi chạy qua suối. Chắc Cải đã lặn xuống và theo đường ống ấy sang bờ bên kia. Những người đàn ông bàn tán ồn ào:
- Có thế chứ. Không có cái đường ống, bây giờ chắc phải xuống hạ lưu mà vớt xác thằng Cải.
- Tại sao lúc ấy không ai nhớ ra nhỉ?
Mấy người đàn bà cười tóa lên:
- Vì lúc ấy các ông nhìn thấy nước chảy xiết, sợ thọt cả dái lên cổ còn nhớ được gì nữa.
Một chị đến vỗ vào lưng anh thanh niên vác cuốc:
- Biết có đường ống rồi, các ông sang giúp Cải điên một tay đi.
Suối vẫn cồn cào, hung dữ, cuồn cuộn chảy. Không có ai đáp lại. Mấy người đàn ông đỏ mặt lảng dần. Ở bờ bên kia, Cải điên đã thả sợi dây thừng kéo được thằng Quân lên bờ. Bây giờ anh ta đang tìm cách dắt con trâu ra khỏi hố nước.
Cái Thúy nước mắt nước mũi giàn giụa, nhưng lại nhảy tưng tưng, hò reo như đứa tâm thần:
- Hoan hô anh Cải điên. Hoan hô anh Cải điên.
*
Tin Cải cứu được thằng Quân và con trâu thoát nạn loang nhanh. Thầy giáo Lương được nghe những người chứng kiến kể lại, đã viết một một bài báo với tiêu đề: "Vượt lũ hung dữ cứu em bé tật nguyền" gửi Đài truyền thanh xã để biểu dương, ca ngợi tinh thần dũng cảm và sự nhanh nhạy của Cải. Đang đói tin "Người tốt, việc tốt", ông trưởng đài nhận được bài báo, mừng như trúng xổ số. Ông mở ra thẩm định để phát ngay.
- Làng Rạch có mấy Cải ấy nhỉ? - Ông hỏi cô phát thanh viên đang ngồi cạnh micro.
- Chỉ có một anh Cải điên thôi ạ.
- Thế thì là thằng Cảo rồi. Lão Lương này giáo viên mà vẫn "chữ tác đánh chữ tộ". May mà mình đọc lại, chứ cho phát ngay như mọi lần thì hóa trò đùa mất - Ông trưởng đài gật gù tâm đắc, dùng bút mực đỏ chữa toàn bộ chữ "Cải" thành chữ "Cảo" có trong bài báo.
- Xong. Cô bật micro lên phát đi - Ông trưởng đài đưa tờ giấy cho cô phát thanh viên.
Chiều quê yên ả, mây trôi bồng bềnh, khói bếp thơm nồng lan tỏa. Tiếng loa truyền thanh vang vọng đến từng ngõ xóm. Làng Rạch như có đám cháy, rầm rập bước chân. Những người sáng qua chứng kiến sự việc Cải vượt dòng nước xiết chạy như lao về nơi có cái loa gắn trên cột điện, ngỡ ngàng hỏi nhau:
- Sao lại là Cảo nhỉ?
Cái Thúy như dẫm phải ổ kiến lửa, ré lên:
- Không phải thế, không phải thế. Anh Cải mới đúng, anh Cải mới đúng. Hôm ấy chú Cảo chỉ vác cuốc đứng nhìn.
Thầy giáo Lương vò đầu bứt tai, rít lên:
- Trời ơi là trời!
Cải từ trong ngõ đi ra, vỗ hai tay vào nhau gây sự chú ý:
- Trật tự, trật tự. Ai có ý kiến gì thì giơ tay
Truyện ngắn của Tháp Vân Sơn

Ảo ảnh

Từng giọt cà phê chảy chậm, khắc khoải. Người đàn ông cúi người, soi mặt vào đáy cốc, soi mặt vào lớp váng sữa trắng ngà; cái màu trắng cứ mỗi lúc bị hoen dần, ố dần bởi những giọt thời gian đen sẫm.

Anh đang tìm kiếm, tìm kiếm một điều gì đó - có thực và không thực. Một điều gì đó từa tựa như ảo ảnh; một thứ ảo ảnh vừa ngọt ngào, vừa cay đắng, nhưng lại có vị thơm tho, quyến rũ đến chết người. Nàng cũng có làn da trắng, cái màu trắng mịn màng như váng sữa. Một làn da được chăm sóc kỹ càng bởi các thứ xà phòng, kem dưỡng, sữa tắm cao cấp của Lux, của Pond’s, của Hazeline. Nàng rất ý thức việc gìn giữ giá trị của mình - giá trị của một người đàn bà đẹp. Chuyện này thì anh khá thô vụng. Đi bên nàng, anh không thể phân biệt nổi mùi nước hoa thoang thoảng từ mái tóc, từ bờ vai của nàng là Eau de Colone hay Eau de Parfum. Nhìn bộ váy nàng mặc, anh cũng điếc đặc, không nhận ra là hàng Soie Pháp hay lụa Thượng Hải. Chẳng thế mà nàng cứ luôn mồm gọi anh là “người ngoài hành tinh”, là “công dân kỷ… Jura” và một loạt hình dung từ cổ quái khác. Thế đấy, một thằng đàn ông tứ thời bát tiết vận những chiếc áo hàng “sida” thổ tả, quần Jean bạc phếch, đi giày nhựa đục lỗ không vớ với mái tóc rối bù như tổ quạ gặp cơn giông. Bộ dạng anh đủ sức làm mất vía bất cứ công dân lương thiện nào khi lỡ gặp nhau trên đường vắng, trong ánh chiều chạng vạng. Vậy mà, kỳ cục, nàng cứ ca cẩm, chế giễu không tiếc lời cái bộ dạng tiền sử, nhưng vẫn đi chơi với anh, mặc kệ những gã đàn ông mày râu nhẵn nhụi, áo quần đúng mốt. Hỏi, nàng trả lời, khinh bạc: Em chán cái bọn thơm tho lắm rồi. Em muốn đổi món... Anh bật cười ha hả: Hèn chi, dạo này cá ngừ đại dương lên giá…. Ơ… anh có bị… tâm thần không đấy? Tự dưng chuyện nọ xọ chuyện kia…. Không. Ý anh muốn nói là… nhân loại đang chán cá ám, cá chiên. Giống như em, họ thèm xơi… cá sống! Này, anh đừng… xuyên tạc nhá! Anh thèm xơi cá sống thì có! Không. Anh thuộc lớp người… tiền sử. Anh khoái “cá chín” - như em chẳng hạn…. Đột ngột, anh vòng tay ôm cứng lấy nàng. Nàng giãy giụa, vừa đấm thùm thụp, vừa dọa: Anh liệu hồn. Em cho anh “leo cây” bây giờ…

Hình như lời hăm dọa đang có nguy cơ biến thành sự thật. Đã hơn mười giờ sáng. Nàng không đến, chắc thế. Nàng đang cho anh “leo cây”, một cái cây cao vọi, để anh có thể ngồi vắt vẻo trên đọt tha hồ mà chờ đợi, tha hồ mà suy nghĩ bâng quơ. Những ý nghĩ lộn xộn, không đầu không đuôi cứ đua nhau diễu qua bộ nhớ anh một cách rối rắm, bất chợt…

… Anh thấy mình đang vẽ chân dung nàng. Mái tóc đổ dài như thác, thẳng băng, góc cạnh hình khối. Khuôn mặt nằm ngang; đôi mắt mở to, cháy bỏng khát vọng hướng lên trời - nơi có một vì sao xa đang lấp lánh màu xanh. Thân thể nàng - phần thân thể với đầy đủ những trang sức đắt tiền, những áo quần đúng mốt - đang đứng giữa đám đông. Một đám đông được tạo nên bởi hình bóng lờ mờ của những người đàn ông lịch sự, của những người đàn bà đỏm dáng. Nhìn qua, đúng là thân thể nàng; nhưng hình như không phải của nàng. Có điều gì giống như sự trì trệ, mục ruỗng đằng sau những đường cong vô cảm, đằng sau tấm thân bất động. Tấm thân được nối liền với đầu, không phải bằng chiếc cổ 3 ngấn trắng ngần, mà bằng một đoạn xích sắt. Đoạn xích đang căng cứng. Những mắt xích run lên, tưởng chừng muốn đứt rời; nhưng vẫn không chịu lìa, ngoan cố - như muốn khẳng định chủ quyền, hay minh chứng cho một quy luật bất di bất dịch nào đó. Bức tranh được đặt tiêu đề: “Khát vọng”. Anh vẽ nó như gã mù đi trong cơn say. Và khi tỉnh mộng, ấn tượng về nó khủng khiếp đến nỗi anh phải dấu biệt, không dám cho nàng ghé mắt. Anh vẽ nàng, nhưng cũng có thể anh vẽ chính mình - hoặc anh đang vẽ cả hai. Dù sao, tất cả những điều đó cũng không có gì quan trọng. Điều quan trọng là anh đã vẽ một sự thật. Anh đã mổ xẻ, moi móc, dàn trải sự thật lên khung vải. Ấn tượng về một sự thật trần trụi bao giờ cũng khủng khiếp; khủng khiếp hơn nhiều so với thứ sự thật được đánh bóng, tô hồng mà con người từng biết. Để đối diện, chịu đựng được chính mình, con người còn là một sinh thể quá yếu đuối, mong manh. Nàng là một phụ nữ đầy cá tính; nhưng cá tính mạnh mẽ ấy vẫn chưa thể giúp nàng đủ can đảm tự banh da, xẻ thịt mình. Con người vốn cả thẹn. Con người thích mặc quần áo. Không ai muốn mình bị lột truồng, trưng cái lõa lồ ra trước bàn dân thiên hạ. Lõa lồ về thân xác còn đỡ; lõa lồ về tâm hồn mới thật kinh khủng. Xét trên bình diện đó, nghệ thuật quả là một tội ác. Anh, bản thân anh, chẳng thích thú gì chuyện lột truồng mình ra trước công chúng; sao anh lại đi lột truồng nàng? Anh điên tiết bẻ vụn số cọ dự trữ, vứt vào sọt rác. Còn bức tranh, anh không đủ can đảm rạch nát; anh đành dời đến một góc tối, quay mặt tranh vào tường, phủ lên 3 lần vải. Bóng tối vốn bao dung. Bóng tối sẽ bảo vệ, chở che con người khỏi sự xoi mói vào những khoảng trời riêng tư. Trong bóng tối, con người có thể tìm được những giấc mơ; những giấc mơ về một thế giới đẹp đẽ, vượt lên khỏi những ti tiện, dung tục, tầm thường - như nỗi khao khát trong đôi mắt nàng hướng lên vì sao xanh…

Điếu thuốc cháy vào đến kẽ tay, rơi xuống bàn khúc tàn tro trắng dài ngoẵng. Ngón trỏ và ngón giữa anh bỏng rát. Anh vứt mạnh mẩu thuốc, dùng mũi giày gí nát, rồi đưa đôi mắt mệt mỏi nhìn sang bên kia đường. Đang giờ tan sở. Đường phố ngược xuôi, tấp nập đủ loại người, xe cộ. Vẫn những người đàn ông lịch sự, những người đàn bà đỏm dáng; những con “cá chín” như anh thường gọi. Nhưng nàng, con “cá chín” của anh, nàng vẫn mất hút, không thấy tăm hơi.

° ° °
Từng giọt cà phê chảy chậm, khắc khoải. Màu đen đã hoàn toàn phủ kín mặt váng sữa. Màu đen mịt mùng, thăm thẳm như đôi mắt đen của nàng. Anh soi mình vào đáy cốc, và chợt nhận ra - sau làn nước - sóng sánh một khuôn mặt. Một khuôn mặt nhếch nhác, bụi đời với khóe miệng chua chát, với đôi mắt trũng sâu và hàng ria lởm chởm lâu ngày chưa cạo. Một khuôn mặt trông quen, quen đến phát chán. Anh bực bội cựa mình, đầu gối đụng khẽ vào thành bàn. Tách cà phê rung rinh; mảnh gương đen chao nhẹ. Cái hình hài trong gương lập tức trở nên méo mó, dị dạng, lạ hoắc. Anh bật cười, cười bâng quơ trước bộ dạng không thật của chính mình. Nàng không quan tâm tìm hiểu về anh; nhưng nàng vẫn thích hỏi - những câu hỏi oái oăm - đại loại: “Anh là cái gì? Anh từ đâu tới?”; để được nghe anh trả lời - tỉnh queo: “Anh là… ảo ảnh thời tiền sử. Anh đến từ… kỷ Jura”. Nàng phá lên cười. Anh cũng bật cười, nhưng thâm tâm vẫn cho đó là chuyện đùa. Anh tin vào sự hiện hữu của anh; anh tin vào sự hiện hữu của nàng; cũng giống như anh tin sự gắn bó giữa anh và nàng là một điều hoàn toàn có thật. Thế giới muốn tồn tại, con người muốn tồn tại cần phải có niềm tin. Niềm tin cũng cần thiết như thức ăn, nước uống hay khí trời để thở. Nàng đã hứa sẽ đến; vậy thì không có lý do gì để nàng không đến - cũng như không có lý do gì để anh không đợi chờ. Anh đưa muỗng khuấy nhẹ ly cà phê sữa. Cái hỗn hợp đen - trắng dần biến màu thành một chất lỏng nâu, sền sệt đồng nhất. Không cần cho đá, anh nâng ly, hớp một ngụm. Chút vị ngọt ngào pha lẫn đăng đắng làm tê đầu lưỡi. Vị đợi chờ cũng gần giống thế. Anh ngửa người, đốt điếu thuốc - điếu thuốc cuối cùng trong bao. Xung quanh anh, vương vãi đầy những mẩu tàn thuốc bẹp dí. Nàng vẫn thường phàn nàn anh về chuyện hút thuốc nhiều - như ống khói tàu lửa. Nàng phản đối bằng cách nhăn mặt, cáu kỉnh, hoặc lừa giật điếu thuốc ra khỏi tay anh, bẻ vụn. Anh phản đối chiếu lệ; nhưng thâm tâm, anh thầm cảm ơn nàng. Cuộc đời sẽ bớt chông chênh nếu có một chút ràng buộc. Chứ như bây giờ, không có nàng bên cạnh, anh thấy mình quá tự do. Chẳng có gì quí hơn sự tự do; nhưng đôi khi, tự do lại trở thành nỗi ám ảnh. Như lúc này chẳng hạn; anh đang mong muốn mình được cầm tù - cầm tù trong đôi mắt nàng, trong vòng tay nàng, sẵn sàng chiều theo những ý thích - đôi lúc khá ngược ngạo - của nàng hơn là được tự do; kiểu tự do nhìn đồng hồ, tự do đốt thuốc, hay tự do đắm chìm trong nỗi đợi chờ gần như vô vọng. Trong cuộc chơi tình ái, nàng biết rõ uy lực của mình, và nàng tận dụng trọn vẹn uy lực đó để biến anh thành một kẻ thảm bại. Anh mặc nhiên chấp nhận; chấp nhận với niềm hứng thú, pha lẫn chút bực mình. Làm một kẻ thảm bại thì bực thật. Nhưng dù sao, kẻ thảm bại hạnh phúc vẫn còn hơn người chiến thắng đau khổ. Anh không có cao vọng làm người hùng. Một người hùng không có tình yêu thì muôn đời vẫn chỉ là người hùng cô đơn. Không có gì gặm nhấm, tàn phá con người bằng nỗi cô đơn. Con người nguyên thủy đã sống có bầy đàn. Con người hiện đại cũng thế. Chỉ có bậc thánh mới chịu nổi sự cô đơn. Nhưng anh, anh không phải là thánh. Vậy thì anh cần có nàng. Anh cần tình yêu của nàng. Anh sẽ đợi nàng, đợi cho đến khi nào nàng đến. Anh thật sự tin rằng: nếu hôm nay nàng không đến, thì ngày mai, ngày kia…. Nhất định nàng phải đến.

° ° °
Anh nhớ mình đã từng đọc đâu đó một câu chuyện về những giấc mơ. Có những giấc mơ không thực; nhưng có những giấc mơ lại biến thành sự thực. Đó là một phạm trù trực giác. Anh tin vào trực giác, tin vào những giấc mơ biến thành sự thực. Nếu giấc mơ không thành sự thực, thì những tác phẩm của anh chính là sự thực - một sự thực bắt nguồn từ những giấc mơ, được chứng minh bằng những đường nét, màu sắc hiện hữu rành rành trên khung vải. Đức Phật dạy rằng: cuộc sống là một thực tại ảo. Vạn vật chỉ tồn tại nhờ vào ý thức - giống như không có khái niệm về ánh sáng đối với kẻ mù, không có khái niệm về màu sắc đối với loài rắn. Suy diễn từ quan điểm đó, có thể hiểu rằng: niềm tin sẽ cứu vãn thế giới. Niềm tin chính là cơ sở cho cuộc đời tồn tại. Vậy thì - sao anh lại không có quyền tin vào những giấc mơ. Giấc mơ được nuôi dưỡng bằng niềm tin chính là sự thật. Nàng cũng là một giấc mơ. Không riêng nàng, có lẽ cả anh, cả tình yêu của hai người, thậm chí cả cuộc đời hiện tại, có khi cũng chỉ là giấc mơ. Nhưng đối với anh, nó là sự thật. Nó tồn tại bởi anh tin vào nó.

… Anh chợt nghĩ đến những bức tranh của mình. Hành trình nghệ thuật của anh giống như một hành trình bản năng. Anh không bao giờ có thể hội nhập vào dòng chảy định hướng. Anh vẽ và vẽ - lơ mơ như kẻ mộng du. Người ta bảo: tranh tức là người. Tác phẩm của anh đưa vào phòng triển lãm trông cũng cô độc, dị dạng như một gã mán rừng trót lạc chân vào thành phố. Biết làm sao được; anh cũng là một gã mán rừng - hay “người tiền sử” như nàng thường gọi; một con người tiền sử có những cung cách sống, những niềm xác tín cũng mang đầy dấu ấn… tiền sử. Không “tiền sử” sao được, khi anh có thể gạt phăng một hợp đồng vẽ quảng cáo đáng giá vài triệu, để hì hục vẽ chân dung thằng bạn nghèo chỉ đủ sức thù lao anh bằng bữa rượu không mồi. Bầu bạn mắng: Ngu như bò! Anh cười khì: Chúng mày chưa làm… bò - sao biết bò ngu? Vậy… mày là bò chắc? Ừ, lúc mới sinh tao… bò - và bây giờ vẫn bò…. Chúng giơ hai tay lên trời, lắc đầu: Đồ điên, hết thuốc chữa…. Nói vậy, cả bọn vẫn kéo nhau đi nhậu. Bí tỉ xong, mỗi thằng góp nhóp đâu được vài chục nghìn dúi cho anh, kèm câu răn đe: Chúng ông nuôi mày lần cuối cùng đấy! Anh lại cười. Anh nhớ mình đã nghe câu nói này từ cửa miệng chúng không dưới mười lần…

Với nàng thì khác. Anh không bao giờ ngửa tay nhận tiền của nàng - dù đang đói rã ruột. Có lần, nàng mắng: Sĩ vừa thôi! Rách như tổ đỉa còn làm bộ! Anh phản pháo, cũng tàn nhẫn không kém: Tiền em… ăn hối lộ chắc! Quan chức tép riu như em, nếu sống tử tế, lấy đâu ra tiền giúp người khác? Ừ, em… ăn hối lộ đấy! Thì đã sao? Hay anh chê tiền em… bẩn? Anh cười xòa. Anh muốn bảo nàng: không có đồng tiền bẩn; chỉ có con người bẩn thôi. Nhưng anh kịp dừng lại. Anh sợ mình đi quá đà. Anh nửa đùa, nửa thật: Nói chơi vậy, nhưng anh là… người tiền sử. Người tiền sử có nguyên tắc… không nhận tiền phụ nữ! Nàng nhét tiền vào túi, dằn dỗi: Kệ anh! Cho chết! Không sao. Anh chưa chết đâu. Anh tin mình còn sống lâu…. Vậy anh sống bằng gì? Ảo ảnh chắc? Không. Anh sống bằng… cá. Cá gì? Cá… chín. Nàng bật cười, đấm vào vai anh: Ê, đừng có nịnh. Ai mà thèm…. Anh thèm…. Anh ôm lấy nàng, thở hổn hển. Môi anh háo hức tìm kiếm môi nàng. Đột ngột, nàng xô anh ra, giọng tức giận: Anh cứ việc một mình nuôi ảo ảnh. Em không tin ảo ảnh. Em không thèm; anh nhớ chưa. Không thèm, không thèm…

° ° °
Ly cà phê cạn sạch. Mười hai giờ. Người khách cuối cùng đã rời khỏi quán. Anh xô ghế, toan đứng dậy. Thằng bé con bán vé số tiến lại, chìa tay: Chú mua giùm cháu…. Anh xua tay, lắc đầu. Đôi mắt nó chợt tối sẫm, buồn tênh. Nhìn xấp vé số còn dày cộm trên tay đứa bé, anh chợt ái ngại. Lục lọi túi quần, anh móc hai nghìn bạc còn sót lại: Cho chú một vé.

Thằng bé chìa tấm vé. Như mọi lần, anh lắc đầu, định nói: Tặng cháu. Nhưng anh chợt lưỡng lự, rồi nhận lấy, gập đôi, đút vào túi. Thêm một chút niềm tin cũng tốt - cho dù là mong manh. Anh rời khỏi quán lúc mười hai giờ năm phút. Anh biết mình đã có thể bắt đầu làm việc; chí ít là từ giờ cho đến sáng mai - đến lúc mà anh lại phải ra quán để đợi nàng.

Một chiếc xe hơi vừa vụt qua, cuốn theo đám bụi mù. Sau lần cửa kính, loáng thoáng bóng một phụ nữ. Người đàn bà có mái tóc của nàng, khuôn mặt của nàng. Anh lơ đãng nhìn theo, rồi lắc đầu. Không, không phải. Đó chỉ là một ảo ảnh. Ảo ảnh tạo nên bởi thuốc lá, cà phê và cái nóng hầm hập buổi trưa. Ngày mai, khi nàng đến, anh sẽ kể nàng nghe về ảo ảnh thoáng qua ấy. Chắc nàng sẽ cười phá lên. Anh hình dung đến chuỗi âm thanh trong veo, lả tả như muôn nghìn tia nắng rớt - và anh cũng cười…
Y Nguyên

Khi nào ta lớn?

Gặp nhau vài lần, nàng thỏ thẻ tiếng tơ: - Anh đoán thử coi, em có mặc nội y không?

Người nàng trông như một cây đàn vĩ cầm mặc váy hồng. Và mắt nàng, môi nàng, khuôn mặt đẹp của nàng đang trước mặt anh. Câu nói ấy đung đưa trước mặt anh. Cái chân ghếch chéo lên, trắng ngần những lửa dục cũng đung đưa như thế. Chiếc giày cao gót đỏ, vẽ lên trong không khí một đường cong, như lưỡi dao bén ngọt của thổ dân châu Úc.
Cái cách nàng tiếp cận anh có giống cái cách anh tiếp cận với đồng tiền không nhỉ? Nàng cần tiền. Cố nhiên rồi. Nhưng có vẻ nàng cần cơ hội nữa. Bởi cơ hội có giá hơn tiền gấp tỷ lần. Nàng đang cặp bến một bãi xe ôtô nghĩa địa ở Busan, Hàn Quốc. Nàng sẽ mua về bán ở Việt Nam. Kiếm lời? Hay nàng đứng đó mà ngóng sang bãi "rác" xe lu, xe trộn bê tông, xe cần cẩu như anh ngày xưa? Anh tự hỏi vậy. Bởi anh còn đang mường tượng cảnh ấy, ở Busan, Hàn Quốc, khi lần đầu tiên anh vớt lên mẻ tiền lớn nhất Sài Gòn thời ấy. Anh còn nghe gã hướng dẫn người Hàn trả lời.
- Ồ! Cái đám rác xe lu, xe trộn đó hả? Cho không! Cho không! Ông chỉ cần thuê tàu chở về cảng Việt Nam. Chúng tôi còn cảm ơn ông vì đã thu dọn bãi rác ấy cho chúng tôi.
Cho không là thế nào? Là ba chiếc xe, chuyên chở bằng đường biển, về tới quê nhà, bỏ ra chừng trăm triệu. Ba chiếc xe ấy đóng ba cái mộc lên giấy, hiện ra một tỷ đồng trong túi anh. Cả bãi rác ấy… Cả bãi rác ấy… hèn hạ lắm cũng kiếm được chục tỷ tại Việt Nam. Hai tuần nữa anh sẽ trở thành đại gia ở Sài Gòn thôi mà!
Anh buột miệng:
- Cô đến với tôi, là vì cô cần tiền, hay cô cần một cơ hội?
- Em cần cơ hội. Tiền chắc chắn sẽ đến sau. Em thành thật chưa anh?
- Nội y của cô à… Chà! Khó nói quá. Chắc phải sờ mới biết.
- Thượng đế cho em một bộ nội y đẹp lắm. Anh tin đi. Em đã yêu ba lần. Một đạo diễn, một diễn viên, một đại gia về chứng khoán. Vớ vẩn hết. Em bỏ họ. Họ bỏ em. Gặp ai em cũng gặp được tiền. Nhưng không ai trong số đó cho em được cơ hội.
- Cô cần cơ hội loại nào?
- Loại đàn bà nhất. Em cần anh. Em cần có con với anh. Em cần kiểu gien giống anh trong người con trai em.
- Và kèm theo đó là nhà cửa, xe cộ, đất cát. Tôi thích cách nói thẳng của cô. Tóm lại cô cần hết thảy là bao nhiêu?
- Bao nhiêu? Suốt đời anh chỉ biết hỏi bao nhiêu? Có những cái anh không thể có được bằng câu hỏi bao nhiêu!
Nàng nói đúng. Anh phải trả bao nhiêu năm để mua lại những mối quan hệ đang ngày càng thoi thóp trong gia đình anh? Vợ anh không còn coi anh là ông chồng khả kính nữa. Cô ấy trả đũa anh bằng những thói đê hèn nhất. Cô làm nhục, làm mất mặt anh bằng nhiều cách. Đối với anh, việc đó không còn quan trọng nữa. Cái anh chê trách cô ấy nhất là đã kể hết mọi hành vi, mọi xấu xa mà anh đang có cho con mình - cũng là con anh. Thằng lớn, đã mười sáu tuổi đầu, được thể nhà không còn có nóc nên lêu lổng ăn chơi, bỏ học. Đứa nhỏ hơn, là gái, chỉ mới năm tuổi. Nó đã mang nghiệp chướng nào mà phải nghe mẹ nó dông dài những tội tình của cha nó. Nó hỏi mẹ chữ "khốn nạn" nghĩa là gì? Mẹ nó trả lời: "Khốn nạn là… là như cha mày ấy!".
Những việc đại loại như vậy, anh phải trả "bao nhiêu" để giải quyết được? Nếu anh ly dị vợ, tài sản cưa đôi. Với hàng chục tỷ đồng trong tay, không bao lâu sau vợ anh sẽ cống nạp sạch cho những thằng nhân tình bảnh trai của cô ấy. Con anh sẽ bị tống ra đường. Và hiện tại, chẳng phải thằng lớn con anh đang tự nguyện để được "tống ra đường" đó sao? Chịu đựng nhau để duy trì hôn nhân não nề này cũng chẳng phải là giải pháp. Hỡi ôi, nếu giải pháp được bày bán ở siêu thị nào đó thì ắt hẳn anh đã mua rồi, bất kể nó "bao nhiêu".
*
Nàng nói xong câu ấy rồi trở mặt giận, không biết thiệt hay giả. Một chiếc xe hơi "độ lại" lướt qua mắt anh trên đường phố, anh cũng biết tỏng là thiệt giả. Những vụ "làm giá" bè cánh nhau để bóp chết những nhà đầu tư nhỏ lẻ, yếu ớt trên thị trường chứng khoán cũng không thoát khỏi cái nhướng mắt của anh. Còn khuôn mặt sáng ngời đang phụng phịu kia, anh chịu, không biết nổi thiệt giả. Anh thở dài nhìn xuống cặp vú mịn bướng bỉnh dưới làn áo lụa của nàng. Nàng không mặc nội y! Anh nói với nàng:
- Ta về thôi. Hôm khác đi uống rượu. Hôm nay tôi không hứng thú.
Nàng nhìn anh rưng rưng nước mắt. Sự lạnh tanh, lạnh ngắt của người đàn ông này làm cô vừa thích, vừa tức tối. Nàng cũng chẳng muốn gấp gáp làm gì, bởi nàng đã có lắm kinh nghiệm chuyên trị những gã nhà giàu có trí tuệ loại này. Nhưng nàng muốn phát ngôn như vậy, tranh luận như vậy với anh, cốt để buổi tối nay thêm ấm cúng. Không xong hôm nay rồi. Nàng thở dài:
- Ừ, mình về. Goodnight!
- Don't tell me goodnight!
Anh mỉm cười nói tiếng Anh. Nàng chợt nhớ ca sĩ Lobo với lời ca bất hủ đó. Nàng lẩm nhẩm ca từ của Lobo… "Don't tell me goodnight… Please… keep me inside" (Xin đừng chia tay tối nay. Xin làm ơn… đừng xua em ra đường). Nàng nghĩ vậy. Nàng nghĩ theo lối mình thích. Khi anh đưa nàng ra xe, nàng thì thào:
- Please, keep me inside!
- Sau này đã!
Anh đáp, thản nhiên, như vừa rao giá dứt điểm chiếc xe hơi cần phải bán. Anh chợt nhớ mình đã tiễn đưa hàng chục người đàn bà đi qua đời mình bằng lối đó, như tiễn đưa một khách hàng tới salon ôtô của anh.
Ngồi sau vô lăng, nổ máy xe, anh ngước nhìn một cơn mưa đi lạc qua thành phố. Những sợi ánh sáng xiên xiên cắt đêm đen ra thành triệu mảnh. Đèn cao áp vàng vàng trong bãi đậu xe gục đầu, cô độc. Anh thở dài. Giờ này không biết vợ và con trai anh đã chịu về tới nhà chưa. Đứa con gái nhỏ tối ngày xoắn xuýt với chị vú em, giờ chắc ngủ vùi trên salon. Và phía trước nó là màn hình có phim hoạt họa. Một con chó nằm ghếch mõm lên đôi hài con bé, chắc cũng thiu thiu. Chỉ có hai kẻ đó đang chờ anh về. Họ chờ anh mà bất kể đúng sai, bất kể anh thành hay bại, bất kể anh buồn hay vui. Chỉ có hai kẻ đó… cô bé con và con chó của anh, trong ngôi nhà thênh thang. Thênh thang như một nỗi buồn.
Anh nhấn ga, thở dài. Hình như có thở dài, người ta bớt cô độc hơn chăng?
*
Trong giấc mơ của con bé luôn có một bàn ăn không thiếu mặt ai. Ba nè, mẹ nè, anh Hai nè, chị vú đút cơm, đếm từng muỗng cho con bé. Trong giấc mơ, khác ở ngoài, mẹ cười luôn luôn. Trong giấc mơ, ba luôn về sớm, ăn cơm tối. Cả ông già Noel thỉnh thoảng cũng hiện ra, cái cười lấp loáng sau hàm râu bạc. Những con thú nhồi bông cũng xếp hàng ngồi cho đông vui.
Giấc mơ là thế. Nhưng đây mới là thực:
- Sao con phải ăn hả vú?
- Ăn để lớn con à.
- Lớn để làm gì hả vú?
- Như ba con đó, làm ra tiền, giàu có.
- Con không thích giàu có. Ba con bị mẹ cằn nhằn hoài hà vú ơi. Vậy con khỏi ăn để khỏi lớn nghe vú.
- Con không ăn đâu được, mẹ con la vú chết.
- Mẹ con cũng la con. Mẹ cũng la anh Hai con. Tóm lại mẹ la mọi người trong nhà. Sao mẹ thích la vậy vú?
- Vú không biết. Chắc mẹ con buồn…
- Mẹ thích tiền hơn thích con. Những tờ giấy màu có số, vậy mà mẹ lại thích. Có khi màu của nó còn xấu hơn đồ chơi của con nữa. Cũng lạ hả vú?
- Ai cũng thích tiền con à…
- Ừ, anh Hai con cũng thích. Anh Hai cứ xin tiền mẹ suốt, để anh Hai đi chơi. Con cũng thích đi chơi. Đi công viên nước. Đi siêu thị. Đi máy bay. Con thích lắm, nhưng con không thích tiền.
- Không có tiền, mình đâu sống được con - Chị vú em thở dài. Chị chợt nhớ con bé con chị đang sốt cao ở nhà. Chiều tối nay chắc phải ẵm đi khám bệnh. Không biết chín giờ tối các phòng mạch tư còn làm việc không nữa…
- Con không có tiền, con vẫn sống được nè vú.
- Con ăn miếng nữa đi. Ngoan đi. Con lớn đi, rồi con sẽ hiểu.
- Lớn để làm gì hả vú, con không lớn đâu, làm người lớn buồn lắm!
*
Thằng bé ngày xưa mười ba tuổi. Học lớp sáu, bỏ quách, vì hũ gạo đóng váng nhện đã lâu, nó nhảy phắt lên xe đò, xuôi vào Nam. Nó làm lơ xe. Đứng níu tay vào thành cửa, một chân đá ra ngoài ngang tàng như những tay anh chị, nó nhắm mắt lại, bay lướt qua những đồi, những núi, những chợ quê, chợ tỉnh, hết thành phố này đến thành phố khác. Cơm lơ xe nuôi nó được ba năm. Nó nghĩ bụng, cả đời có bám cửa xe, đón khách rồi thả khách xuống, đánh lộn đánh lạo với bọn ma cô bến bãi, bập bõm học lái xe hòng sau này thành tài xế, đời nó không khá được. Một lần xe đại tu, nằm gara nửa tháng. Nào đồng, nào sơn, nào làm lại máy xe, nó nghiệm ra người ta cũng dính với chiếc xe mà không cần tài xế, lơ xe gì hết, người ta cũng giàu. Hầu như gara sửa xe hơi nào cũng giàu. Nó sẽ làm giàu! Xe sửa xong, vào tới Sài Gòn, nó xin bà chủ xe nghỉ để học việc ở một gara Sài Gòn. Vì nó nhỏ quá, mới bỏ học lớp sáu, bà chủ xe thương tình cho nó vài trăm ngàn lận lưng.
Mười chín tuổi, ăn cơm Sài Gòn được sáu năm, nó đã làm chủ một gara sửa xe ở bến xe Miền Đông. Giữa sửa chữa với mua bán xe cũ không xa lạ nhau mấy, nên ít năm sau nữa, nó đã trở thành đầu nậu lớn trong việc mua bán xe cũ.
Nó quyết tâm tự học Anh ngữ. Trình độ lớp sáu, nó là giám đốc tư nhân có khả năng giao tiếp mua bán với bọn Singapore, Hàn Quốc bằng tiếng Anh. Đó cũng là một trong những người đánh tàu sang Hàn Quốc mua xe hơi cũ. Nó giàu lên nhờ trúng đậm các loại xe lu, xe cẩu, xe trộn bê tông… Nó có hàng loạt showroom xe hơi ở Sài Gòn. Một hôm người ta gọi nó là đại gia.
Ân tình với những cuốn sách tiếng Anh đã giúp nó khá nhiều việc, mua bán xe tới việc đọc được các catalog kèm theo các phụ tùng, các chi tiết máy… nó để cuốn sách lên bàn thờ, thờ phụng nghiêm trang cùng mấy trăm ngàn lận lưng của bà chủ xe tốt bụng dạo nào. Nó quay về quê nhà, cho tiền cất lại cái trường nó đã theo học hồi lớp sáu. Ở quê nhà, nó nổi tiếng như một ân nhân. Bà chủ xe tốt bụng, do làm ăn thất bại, bỏ trốn đi đâu không rõ. Nếu nó tìm được bà hoặc gia đình bà, nó phải biếu một chiếc xe đò mới cáu cạnh, nó mới hả dạ.
Thằng cha cất trường học để trả nợ xưa. Thằng con sinh ra trong ổ nhung lụa lại bỏ học. Mẹ nó càng khinh thường ba nó, càng trả đũa ba nó bằng những vụ "ăn nem" của bà, thì nó càng hư hỏng. Hết xin tiền ba, hết xin tiền mẹ, nó đòi vào đời sớm bằng cách xin ba nó mở cho cửa hàng bán vỏ xe hơi: "Ba học lớp sáu vẫn làm nên cơ nghiệp. Con học lớp mười rồi, xin đủ, nối gót chân ba". Cửa hàng vỏ xe hơi đó, với số vốn bạc tỷ, không đủ cho thằng con vô ra các vũ trường, các ổ chích choác trong một năm. Thằng bé đi trại cai nghiện, cha mẹ nó tiếp tục cắn đắng nhau. Hệt như cơn lũ, tiền đã kéo vào nhà ai thì xác xơ, tơi tả ở đó. Xác xơ tơi tả cái phần hồn. Sau cùng, người ta cắm đầu chạy theo đồng tiền để làm gì nhỉ?
*
Anh nghĩ vậy, khi anh lái xe chạy phăng phăng những đồi, những núi ở miền Trung. Bên phải anh là biển, bên trái anh là núi đá dựng đứng. Đại dương xô từng lớp sóng vỗ vào ghềnh đá. Gió biển lồng lộng, ngạt ngào như thuở anh bám cửa xe đò, dang chân ra, nhắm mắt lại mà mơ. Anh muốn nhắm mắt lại quá. Có những giấc mơ, muốn mơ cũng mơ không xong. Nàng ngồi bên ghế ngang hàng với anh, kêu thét lên từng chập: "Anh muốn chết hả, trời ơi! Buồn ngủ thì dừng lại mà ngủ!". Anh mỉm cười. Thế mà nàng bảo nàng muốn đi cùng anh tới hết cuộc đời, tới hết mọi nẻo đường trên trái đất này. "Một đạo diễn, một diễn viên, một đại gia về chứng khoán… Không ai trong số đó cho em được cơ hội". Mình là một cơ hội của nàng. Kiểu gien giống mình! Vớ vẩn chưa! Một bộ gien đang nằm oằn oại trong trại cai nghiện kia rồi. Một bộ gien đang khóc lóc, mong chờ, mơ ước ở nhà, cùng với chị vú, cùng với con chó nhỏ đó thôi. Những bộ gien ấy, giống anh, nhưng chúng có được gì đâu? Hay chúng không phải gien mình? Cô vợ mình… Trời ơi! Có thể lắm!
Còn nhan sắc ngồi ghế bên kia đây thì sao nhỉ? Đêm qua, nàng đã chiếm hữu anh, đã đạt cái kiểu gien mà nàng muốn. Phải nói, cái nội y mà Thượng đế ban tặng cho nàng cực đẹp, đẹp đến tê dại những tia nhìn của anh. Một ngọc ngà với cây đàn violon trên giường. Một người đàn bà da trắng, tóc dài, quỳ trên giường, ru anh bằng tiếng đàn như có ma lực của cô. Nàng đã chinh phục anh bằng cách đó, thiện nghệ, nhẹ nhàng như bậc cao thủ, buông tay thanh thoát, cho dây cung căng thẳng như dây đàn, đưa mũi tên xé trong không gian một lỗ sâu hun hút. Nhưng giờ đây, khi nhớ lại, anh cắn môi. Liệu kiểu gien của anh có phải là một sự hợp thức hóa cho một chuyện đã rồi? Mũi tên ấy chỉ xé được không gian một lúc thôi. Rồi không gian sẽ lại liền da liền thịt như chưa hề có gì xảy ra…
Anh nhấn ga, thở dài. Lần này, cái thở dài chỉ làm cô độc bốc cao hơn.
Anh đang đi đâu đây? Đưa nàng về Đà Nẵng, nơi nàng có sẵn nhà ở đó? Quay về những sân khấu lãng tử của nàng? Xây đắp một cuộc tình mới, một cuộc đời mới? Rồi anh sẽ bắt đầu lại từ đầu, như anh đã từng bắt đầu với vợ anh trong một gara tồi tàn ở bến xe Miền Đông dạo nào? Rồi cơn lũ tiền nong lại tràn vào nhà. Rồi lại xác xơ, tơi tả cái phần hồn. Rồi có đứa con nào đó đi cai nghiện. Rồi có đứa con còn nhỏ chỉ biết bầu bạn với bà vú và con chó con? Rồi nhan sắc kia lại ngạo nghễ nhìn anh, ngạo nghễ lao vào những cuộc tình mới như vợ anh bây giờ?
Chuông điện thoại reo. Người ta báo với anh có một cái gì hoảng loạn trên thị trường chứng khoán, có ông trùm ngân hàng nào đó vừa bị bắt, có ông bầu bóng đá nào đó nhập khám. Các cổ phiếu anh sở hữu đang rớt giá thê thảm. Chỉ sau một đêm, anh đã mất một phần ba tài sản. Một phần ba! Ghê chưa! Mất một phần ba. Anh cười nhạt. Ông chờ đi, chừng tuần sau không chừng tôi mất sạch. Tôi khỏi đuổi thì ông cũng đi khỏi chức quản lý. Bởi tuần sau còn lương đâu nữa mà trả ông, hở ông? Còn cái xác tôi đây, tuần sau tôi cũng không biết tôi còn sống hay đã chết. Thôi đi. Tôi  đang lái xe. Ông muốn tôi lao vào vách đá hay cắm đầu xuống biển, hở?
Ta đến đây tứ cố vô thân. Ta đến đây với vài trăm ngàn lận lưng của bà chủ thương tình ban tặng. Vào cuộc chơi này, ta làm gì có gì trong tay. Nay từ giã cuộc chơi, ta có gì để gọi là mất nhỉ? Anh nói một mình. Chiếc xe lạng quạng trên triền dốc. Mồ hôi anh vã ra. Thực tình anh không biết mình thức hay ngủ. Anh từ từ ghé xe vào vệ đường, bên vực thẳm hun hút sâu, vách đá dựng đứng, như một vết cắt ngọt của tạo hóa xắn xuống tận mặt biển xanh dưới kia. Anh gục đầu trên vô lăng, nhắm mắt, tay phải phản xạ kéo cái cần thắng tay.
Nàng không nói một lời, lặng lẽ mở cửa xe, bước xuống. Nàng đi vòng ra sau xe, nhẹ nhàng mở cốp. Nàng lôi cái vali ra, rồi kéo nó đi về phía trước đầu xe. Khi nàng đi ngang chỗ anh ngồi, nàng cúi người hôn lên tấm kiếng. Anh vẫn còn gục đầu trên vô lăng. Nàng cùng với cái vali lăn bánh lộp cộp trên đường, đi về hướng đỉnh dốc. Tóc nàng bồng ra trong gió biển. Váy nàng bốc lên khoe cặp đùi dài và trắng hồng. Những nụ hoa tím rung rung trong gió, bên vệ đường, trên vách đá, nghiêng ngó nhìn nàng rồi quay đi. Khi lên đến đỉnh dốc, nàng đứng lại đón những chiếc xe vượt lên, cùng chiều. Nàng không vẫy tay. Cái váy tung bay trong gió vẫy tay hộ nàng.
Khi anh ngẩng đầu lên khỏi vô lăng, anh thấy một chiếc xe hơi ghé vô cạnh nàng. Đèn xi nhan bên phải lấp loáng trong ánh nắng chói chang. Nàng lên xe.
Anh mỉm cười. Nàng giống anh thôi. Người ta cũng không biết mình đi đâu và tìm kiếm cái gì. Cái có được chỉ là dăm ba hạnh phúc lẻ. Anh đoán nàng sẽ lại hỏi gã lái xe cho nàng quá giang kia: "Bên trong em có mặc nội y không?". Nàng đang bước xuống từ cơ hội này để bước lên một cơ hội khác.
Dăm ba hạnh phúc lẻ. Anh thở dài, nhìn theo chiếc xe kia lao đầu về phía trước.
*
Anh ngã gục trong đám ma của thằng con anh. Nó trốn trại cai nghiện về. Nó tiếp tục mơ trong làn khói trắng tang tóc của heroin. Trên đường bay về nơi có hạnh phúc lẻ của nó, nó đã sử dụng quá liều. Mặc cho khách khứa đến thăm đứng chật cả sân trước, anh trốn ra sân sau, ngả lưng trên chiếc võng mà chị vú thường nằm. Người anh nặng như có một chiếc xe hơi đè lên ngực. Anh không biết mình thức hay ngủ. Trong mơ màng, anh nghe con bé nói với chị vú:
- Anh Hai con đi luôn hả vú? Anh Hai nằm trong cái hộp đó sao bảo là đi luôn?
- Ừ, thôi con lo ăn đi, ăn để lớn.
- Lớn để làm gì hả vú? Để như ba con, để như mẹ con, để như anh Hai con. Con không lớn đâu vú ơi. Con không ăn! Con không ăn!
- Sao vậy con? Mẹ con la vú…
- Vú không hiểu hả? Con không ăn để không lớn. Vú chờ đi, sau này vú lớn, vú sẽ hiểu thôi mà!
Anh giật mình. Đó là câu nói người ta thường bảo nó. "Sau này con lớn con sẽ hiểu!". Giờ nó trả ngược lại người ta. Rồi chúng ta sẽ lớn. Lạ quá! Sao lúc nào mình cũng nghĩ rằng mình đã lớn rồi?
Truyện ngắn của Thiện Phạm

Ảo hóa

Theo truyền thuyết Ấn giáo, thần Vishnu có lần hoá sinh làm một vị vương tử sống bên bờ sông Hằng. Tên ông là Ravana. Ravana có một người con trai tên Dasa. Mẹ Dasa chết sớm, vương tử cưới một người vợ khác.

Sau khi người đàn bà đẹp và tham vọng này sinh được một con trai, bà đâm ra thù ghét Dasa. Bà muốn cho Nala, con mình kế vị, nên âm mưu chia rẽ cha con Dasa, và chờ cơ hội thanh toán cậu bé. Trong triều, có một người Bà-là-môn, tên Vasudeva, viên quan coi về tế tự, biết được âm mưu của bà. Ông thương tình cậu bé, người mà ông thấy có khuynh hướng sùng tín và đức công bằng giống mẹ. Ông trông chừng cho Dasa khỏi bị hại, và chờ dịp đưa cậu ra khỏi tầm tay mẹ ghẻ. Bấy giờ vua Ravana sở hữu một đàn bò được xem là thiêng liêng. Sữa và bơ của chúng dùng để tế thần. Những đồng cỏ tốt nhất trong xứ dành cho những con bò ấy. Một ngày kia, người chăn bò đem sữa về kinh, báo cáo rằng trong vùng bò đang ăn cỏ, có những dấu hiệu sắp hạn hán. Do đó, đoàn người chăn dẫn bò lên những dãy núi cao, ở đó nước và cỏ luôn luôn sẵn sàng ngay cả vào những thời khô ráo nhất. Người Bà-la-môn đã quen biết người chăn bò này từ lâu, anh ta là một người đáng tin cậy. Ông cho anh ta biết dự định của mình. Hôm sau, khi hoàng tử bé Dasa biến mất, thì chỉ có ông và người chăn ấy biết được lý do bí ẩn của sự mất tích. Người chăn bò đem cậu bé theo lên núi rừng. Họ theo kịp đàn bò di chuyển chậm chạp. Dasa sung sướng được gia nhập đoàn mục tử. Cậu phụ giúp thả bò, vắt sữa, chơi với những con bê, và lang thang khắp những đồng cỏ trên núi, uống sữa tươi ngọt ngào. Những bàn chân trần của cậu lấm đầy phân bò. Cậu thích đời sống mục tử này, dần quen với rừng núi và những cây trái, hoa cỏ của nó. Cậu nhổ những củ sen ngọt trong ao đầm, và vào những ngày lễ hội, cậu đeo một tràng hoa rừng đỏ chói. Cậu trở nên quen thuộc với đường đi lối về của thú rừng. Tập tránh cọp, chơi với những con sóc và nhím. Mùa mưa cậu ở trong căn nhà lá, mà ở đó bọn chăn bò chơi cờ, hát hoặc đan giỏ hay chiếu cói. Dasa không hẳn quên hết đời sống vương giả của mình trước đấy, nhưng chẳng mấy chốc những thứ này đối với cậu dường như một giấc chiêm bao. Một ngày kia, khi đàn bò đi đến một vùng khác, Dasa vào rừng để tìm mật. Từ ngày biết núi rừng, cậu đã bắt đầu thích; nhưng đặc biệt khu rừng này, cậu thấy nó đẹp lạ. Những tia nắng lượn khúc qua những cành lá trông như những con rắn vàng. Những tiếng của rừng, tiếng chim hót, tiếng xào xạc của những ngọn cây, tiếng của những con khỉ quyện vào nhau thành một mạng lưới âm thanh êm dịu trong sáng, giống như ánh sáng giữa những cành cây. Những mùi hương cũng vậy, hoà vào nhau rồi lại phân tán : hương của hoa rừng, của những loại cây, lá, nước, rêu, thú vật, trái cây và của đất, vừa cay nồng vừa dịu ngọt, vừa hoang dã vừa thân thiết, vừa kích thích vừa thoa dịu, vừa buồn vừa vui. Dasa quên mất việc tìm mật. Trong khi lắng nghe tiếng hót của những con chim nhỏ màu sáng như ngọc, cậu chú ý đến một đường mòn giữa những cây phong chót vót, trông như một cụm rừng nhỏ ở trong khu rừng lớn. Đấy là một lối đi rất nhỏ hẹp, cậu im lặng rón rén bước theo dấu đường mòn, và đến một cây bàng có nhiều nhánh lớn. Dưới gốc cây, có một cái chòi nhỏ, một túp lều đan bằng lá dương xỉ. Cạnh túp lều, một người đàn ông đang ngồi bất động, lưng thẳng tuột, hai bàn tay đặt trên đôi chân bắt chéo. Dưới mái tóc bạc trắng và vầng trán rộng, đôi mắt bất động của ông tập trung trên mặt đất. Đôi mắt ấy đang mở, nhưng như nhìn vào bên trong. Dasa nhận ra rằng đấy là một người thánh thiện, một người tu phái Yoga. Trước đấy cậu đã thấy những người như vậy, đó là những người được ân sủng của thần linh, đáng được tôn trọng, cúng dường. Nhưng người cậu đang thấy đây, ngồi trước túp lều được lợp rất đẹp và ở nơi kín đáo này, hoàn toàn bất động như thế, đăm chiêu trong thiền định - người này càng lôi cuốn cậu bé hơn bất cứ người nào cậu đã gặp. Ông ta dường như bay lượn trên mặt đất, trong khi đang ngồi đấy, và dường như cái nhìn xa xăm của ông, thấy và biết mọi chuyện. Một hào quang của sự thánh thiện vây phủ ông, một phép mầu của sự tôn nghiêm lan toa? làm cho cậu không dám phá tan bằng một lời chào hay một tiếng kêu. Vẻ uy nghiêm của người ông, ánh sáng nội tâm rạng ngời trên gương mặt ông, mãnh lực tâm linh toát từ nơi ông khiến Dasa có cảm tưởng đây là một con người mà, chỉ cần móng một niệm nghĩ, không cần phải ngước mắt lên, cũng có thể sinh và sát được cái gì ông muốn. Người ẩn sĩ ngồi bất động hơn cả cây cối mà những cành lá còn lay động trong hơi thở của gió. Người này ngồi bất động như một pho tượng đá, và từ khi thấy người ấy, cậu bé cũng đứng bất động, say mê, như bị bùa lực lôi cuốn. Cậu đứng nhìn chòng chọc vào vị thầy. Cậu thấy một đốm sáng mặt trời trên vai ông ta, một đốm sáng trên một bàn tay buông thõng của ông, cậu trông thấy những điểm sáng di động ẩn rồi hiện, nhưng những thứ này không làm vị ấy cử động, cũng như tiếng chim hót và tiếng của những con khỉ từ các khu rừng xung quanh. Một con ong rừng đến đậu trên má ông, đánh hơi làn da ông, bò một đoạn ngắn trên má ông rồi vụt bay đi. Nhà ẩn sĩ vẫn ngồi bất động trước tất cả sự sống động đủ màu sắc của khu rừng. Tất cả cảnh tượng này, những gì mắt có thể thấy, tai có thể nghe, những cái đẹp và xấu, đáng yêu hay kinh khủng, đều không mảy may liên hệ đến con người thánh thiện này. Toàn thể thế giới xung quanh ông đã trở thành bề mặt vô nghĩa lý. Cậu bé mục tử có gốc gác vương giả tưởng chừng như vị ẩn sĩ này đã lặn sâu xuống dưới lớp bề mặt của cuộc đời và đi vào bản thể của mọi sự. Một điều lạ lùng, trong khi đứng đấy, cậu bỗng nhớ lại gốc gác vương giả của mình. Sau đó, cậu không biết mình đã đứng đấy bao lâu, hàng giờ, hay đã mấy ngày qua. Khi ra khỏi cái bùa lực đã làm cậu đứng bất động nhìn ông già, cậu rón rén bước lui giữa những hàng cây phong, tìm lối ra khỏi cụm rừng, và cuối cùng trở lại đồng cỏ với đàn bò. Cậu đi mà không hoàn toàn ý thức mình đi. Tâm hồn cậu còn bàng hoàng như trong mộng, và chỉ bừng tỉnh khi một mục tử gọi tên cậu. Anh chàng tức giận vì cậu đã vắng mặt quá lâu, nhưng khi trông thấy Dasa, cậu chỉ mở lớn măt ngạc nhiên nhìn, dường như không hiểu được ai đang nói gì với cậu, thì người kia kinh ngạc thốt lên : - Sao thế, mày ? Mày vừa trông thấy một vị thần tiên nào, hay gặp ma quỷ chăng ? Dasa nói : - Tôi đang ở trong rừng, dường như có một sức mạnh nào lôi cuốn tôi đến chỗ ấy. Tôi muốn tìm mật. Nhưng tôi đã quên hết mọi sự vì thấy một ẩn sĩ ngồi thiền định. Khi thấy gương mặt sáng ngời của ông ta, tôi cũng đứng bất động nhìn ông một lúc lâu. Tôi muốn trở lại đấy chiều nay và mang cho ông ta một ít quà. Ông ấy là một người thánh thiện. - Thì mày hãy mang đi. Đem cho ông sữa và bơ ngọt. Chúng ta nên cung kính cúng dường các vị ấy những gì ta có thể cúng. - Nhưng tôi phải nói với ông ta như thế nào ? - Không cần phải nói gì cả, Dasa. Chỉ cần cúi thấp và đặt đồ cúng trước mặt ông. Thế là xong. Dasa làm y lời. Cậu phải mất một lúc để tìm ra chỗ cũ. Khoảng trống trước chòi tranh bấy giờ vắng vẻ, nhưng cậu không dám đi vào trong chòi. Bởi thế cậu đặt tặng phẩm trước cửa chòi rồi bỏ đi. Trong thời gian đàn bò và đoàn người chăn còn lưu lại vùng lân cận, Dasa đem đồ cúng hàng ngày vào buổi chiều. Một hôm cậu đến vào buổi sáng, thấy vị ẩn sĩ ngồi đắm mình trong thiền quán; và lần này cũng thế, cậu bị thu hút bởi năng lực toát ra từ nơi sự bình an của người, đứng lại đấy một lúc trong tâm trạng cực kỳ hạnh phúc. ° ° ° Rất lâu sau khi đàn bà và mục tử đã dời đến những đồng cỏ khác, Dasa vẫn nhớ mãi kinh nghiệm của cậu trong khu rừng này. Mỗi khi ngồi một mình, cậu thường mơ màng tưởng tượng mình cũng là một ẩn sĩ thực hành thiến định. Nhưng với thời gian, ký ức và mộng mơ của cậu cũng phai dần, vì cậu bé bây giờ đang độ lớn nhanh thành một thanh niên lực lưỡng, hăng hái lao mình vào những trò chơi mạnh bạo của đồng bọn mục tử. Nhưng vẫn còn một chút ánh sáng mờ nhạt của ký ức le lói trong tâm hồn chàng, khiến chàng có một ý nghĩ mơ hồ rằng đời sống vương giả và vương vị mà chàng đã mất ấy, một ngày kia có thể được thay bằng sự tôn quý và năng lực của thiền định. Một ngày, khi họ đến vùng phụ cận kinh đô, thì có tin đồn thành phố đang sửa soạn một cuộc lễ lớn. Vua Ravana đã già yếu, nên định ngày làm lễ tấn phong cho hoàng tử Nala kế vị. Dasa muốn đi xem cuộc lễ. Chàng mong mỏi được thấy lại kinh đô một lần, vì chàng chỉ còn ký ức lờ mờ về nó từ tấm bé. Chàng muốn nghe âm nhạc, ngắm đoàn người diễn hành và cuộc so tài giữa những vương tôn công tử. Chàng cũng muốn nhìn xem một lần cho biết những con người ở kinh thành, vì chàng biết - mặc dù một cách mơ hồ, như chuyện hoang đường thần thoại - rằng thế giới của họ cũng là thế giới của chàng. Đoàn mục tử có nhiệm vụ phải cung cấp một xe bơ cho triều điènh dùng vào lễ tế trong dịp ấy, và Dasa sung sướng được chọn làm một trong ba người đem sữa vào kinh đô. Họ đến kinh thành vào chiều hôm trước buổi lễ, trao sữa cho quan tế tự, Vasudeva, nhưng ông không nhận ra chàng. Ba thanh niên mục tử nối gót đám đông đi xem cuộc lễ với những đàn voi dẫn đầu cuộc diễn hành, xe hoa của tân vương Nala đi trong tiếng trống vang dội. Tất cả cảnh tượng ấy đối với chàng thật vui nhộn, lộng lẫy, nhưng đồng thời cũng thật lố bịch, nực cười. Chàng ngắm mọi sự trong niềm vui thú, nhưng vẫn với tâm trạng của một mục tử ở núi rừng, nghĩa là vốn sẵn khinh thị dân thành phố. Chàng không hề có ý nghĩ đến chuyện chàng là con trưởng đã bị cướp ngôi, rằng người ngồi xe hoa kia đáng lẽ là chàng; rằng Nala em khác mẹ với chàng đã chiếm chỗ của chàng. Không, nhưng chàng đặc biệt không ưa gã Nala ngồi xe ấy, mà chàng cho là thật ngu ngốc và hạ liệt trong cái bộ tịch quan trọng phô trương rỗng tuếch của y. Khi trở về sau cuộc lễ, Dasa đã thành một người đàn ông. Chàng đã biết đeo đuổi con gái và đấu võ với những thanh niên khác để tranh người đẹp. Bây giờ họ đang tiến đến một miền khác, một vùng đồng cỏ. Ở đó, chàng gặp một thiếu nữ xinh đẹp, con gái của một trại chủ. Dasa say mê nàng đến độ quên hết mọi sự, hy sinh cả đời sống tự do của chàng để chiếm được cô gái. Khi đoàn mục tử nhổ trại để đi đến những đồng cỏ mới, Dasa gạt qua tất cả những lời khuyên nhủ, cảnh cáo của đồng bạn, từ gĩa cuộc đời du mục,và bắt đầu định cư. Chàng cưới được nàng Pravati làm vợ, nhưng bù lại chàng phải cày cuốc cho ông nhạc, giúp ông xay lúa bổ củi. Chàng làm một cái chòi đắp bằng tre và đất bùn, và giữ vợ chàng trong ấy. Cái mãnh lực ấy thật ghê gớm, nó làm cho một thanh niên bỏ hết những thú vui, bạn bè, thói quen, thay đổi hẳn nếp sống cũ để sống giữa những người lạ, với vai trò con rễ nhàm chán. Nhưng sắc đẹp của Pravati thật quyến rũ, sự hứa hẹn tình yêu thật quá nhiều, khiến Dasa trở thành mù quáng, và hoàn toàn quy phục người đàn bà này. Nhưng hạnh phúc của chàng chỉ được một năm, mà trong khoảng thời gian đó chàng cũng không hoàn toàn sung sướng. Chàng phải chịu đựng nhiều thứ khác : những yêu sách của ông nhạc, sự hỗn xược của mấy đứa em vợ và tính khí thay đổi của vợ chàng. Hương lửa đang nồng chưa trọn năm, thì một hôm vùng lân cận xôn xao về tin tân vương sắp ngự đến vùng này để săn bắn. Những lều trại được dựng lên khắp nơi, đoàn kỵ binh và tùy tùng rần rộ kéo đến dọn đường cho vị vua trẻ. Dasa không chú ý gì đến cảnh ấy. Chàng bận cày cuốc trong đồng ruộng, chăm lo cối xay, chàng tránh xa những người đi săn và triều đình. Nhưng một ngày kia khi trở về túp lều tổ ấm, chàng không thấy vợ đâu nữa. Chàng đã triệt để cấm nàng bước chân ra ngoài trong thời gian triều đình đang ở vùng lân cận; cho nên bấy giờ chàng bỗng cảm thấy tim nhói đau, và linh cảm một tai hoạ. Chàng vội vàng đến nhà ông nhạc, vợ chàng cũng không có ở đấy, không ai nhận đã thấy hay gặp nàng. Niềm đau trong tim chàng thêm mãnh liệt. Chàng sục tìm khắp những luống cải trong đồng, suốt ngày này qua ngày khác, chàng chạy từ chòi mình đến nhà ông nhạc và trở về, tìm dưới ruộng, xuống giếng, săn tìm dấu chân, gọi tên nàng, vỗ về, nguyền rủa. Cuối cùng đứa em út của vợ chàng nói thật cho chàng biết. Pravati đang ở trong trại của vua, và người ta đã thấy nàng ngồi trên lưng ngựa với vua. Dasa lẻn đến chỗ Nala cắm trại, mang theo cái ná ngày xưa chàng đã dùng khi còn làm mục tử. Ngày như đêm, mỗi khi trại của Nala gần như không người canh giữ, thì chàng bò lại gần, nhưng mỗi lần như vậy quân canh lại xuất hiện ngay, và chàng phải bỏ trốn. Ẩn trong cành cây, chàng có thể thấy ông vua trẻ với gương mặt khả ố mà chàng còn nhớ rõ trong ngày lễ tấn phong ngày trước. Chàng ngắm y lên ngựa. Khi y trở về hàng giờ sau đó, xuống ngựa, giở tung tấm vải che lều, Dasa có thể trông thấy dưới bóng mờ bên trong trại, một người đàn bà đi ra đón vua. Chàng suýt ngã từ trên cây xuống đất khi nhận ra vợ chàng. Bây giờ chàng mới tin chắc chắn, và sức nặng đè nơi ngực chàng trở nên không còn chịu đựng được nữa. Hạnh phúc và tình yêu của chàng mãnh liệt thế nào, thì bây giờ cơn tức giận, nỗi mất mát và sĩ nhục càng lớn lao hơn thế ấy. Sự tình là như vậy, khi con người đặt hết khả năng yêu thương của mình vào một đối tượng duy nhất. Cùng với sự mất mát tình yêu, tất cả cùng sụp đổ đối với chàng; chàng đứng đấy giữa đống gạch vụn, hoàn toàn bị tước đoạt đến trắng tay. Dasa đi lang thang một ngày một đêm trong khu rừng lân cận, chàng đã kiệt sức, nhưng sau mỗi lần nghỉ mệt ngắn ngủi, nỗi đau khổ trong tim lại thúc chàng tiến bước. Chàng cứ phải đi mãi, tưởng chừng như chàng cần phải đi đến tận cùng thế giới, cho đến tận cùng cuộc đời, một cuộc đời đã mất hết ý nghĩa và ánh sáng. Tuy vậy, chàng không lang thang đến những vùng xa lạ. Chàng chỉ lượn quanh khu vực gian chòi của chàng, nhà xay, đồng lúa và lều trại của ông vua. Chàng thu gọn mình nấp trong đám lá, lòng chua xót và nóng cháy như một con thú đói rình mồi, cho đến khi cái giây phút hồi hộp ấy đến – giây phút mà chàng đã dành cho nó tất cả sức lực cuối cùng của mình – nghĩa là cho đến khi vị vua bước ra ngoài lều vải. Chàng lặng lẽ tuột xuống khỏi cành cây, giương ná bắn ngay vào trán kẻ thù một miếng đá nhọn. Nala ngã xuống bất tỉnh. Dường như không có ai ở quanh đấy. Cơn bão tố của đam mê thù hận và khoái lạc trả thù gầm thét trong ngũ quan của chàng bỗng dưng bị chận đứng lại một cách hãi hùng và kỳ lạ : chàng lặng người đi một lúc, một sự im lặng sâu xa ngự trị trong hồn chàng. Ngay khi sự huyên náo bắt đầu, một đám đông tôi tớ xúm quanh nạn nhân và tin dữ bắt đầu loan ra, thì chàng đã biến mất trong những bụi tre rậm rạp dẫn xuống thung lũng. Trong cơn mê sảng của hành động, lúc nhảy xuống khỏi cây và nhắm đích bắn ra miếng đá giết người, chàng có cảm tưởng đang dập tắt luôn cả sự sống của mình, đang ném đi sinh lực cuối cùng, lao mình theo viên đá định mệnh xuống tận vực thẳm của lãng quên, đoạn diệt. Chàng tưởng như nếu giết được kẻ thù, thì chàng sẽ vui lòng chết sau hắn một giây thôi cũng được. Nhưng bây giờ, khi hành động đã được tiếp theo bởi cái khoảnh khắc im lặng lạ lùng mà chàng không ngờ tới ấy, thì bỗng dưng chàng lại khao khát sống, một nỗi khao khát chàng không nhận ra, đã kéo chàng trở lại từ vực thẳm. Một bản năng nguyên thuỷ xâm chiếm giác quan chàng, tứ chi chàng, lôi kéo chàng chạy trốn vào rừng sâu, ra lệnh cho chàng phải ẩn nấp. Chàng chỉ ý thức được những gì xảy đến sau khi đã tới một nơi ẩn nấp an toàn. Khi ngã quỵ kiệt sức, thở hào hển, cơn cuồng nhiệt nhường chỗ cho sự bình thản, chảng lại cảm thấy thất vọng và tự khinh hành động chạy trốn của mình. Nhưng khi đã qua cơn mệt, chàng lại quyết định phải sống, và một lần nữa tim chàng cảm thấy khoái trá một cách man dại về hành động vừa qua. Cuộc săn tìm kẻ sát nhân khởi sự. Những người đi lùng bắt đầu rải rác khắp những khu rừng. Họ sục sạo suốt ngày trong những bụi cây, nhưng chàng thoát được nhờ ẩn kín trong ao đầm, nơi không ai dám vào vì sợ gặp hổ báo. Chàng ngủ một lúc, nằm tỉnh táo nghe ngóng một lúc, bò, rồi lại nghỉ. Cứ thế cho đến ngày thứ ba thì chàng đã qua khỏi những ngọn đồi và tiến lên những đỉnh núi cao. Cuộc đời không nhà từ đấy dẫn chàng đi chỗ này chỗ nọ, làm cho chàng cứng rắn, chai lì, nhưng cũng khôn ngoan nhẫn nại hơn. Tuy thế, về đêm chàng luôn luôn mơ thấy Pravati và hạnh phúc đã qua, hay ít nhất cái mà chàng đã gọi là hạnh phúc. Chàng cũng mơ nhiều về cuộc săn tìm và ẩn trốn - những giấc mơ hãi hùng làm cho tim chàng ngưng đập, như là mơ thấy mình đang chạy trốn khỏi những khu rừng, trong khi bị đuổi sát sau lưng với trống còi inh ỏi. Chàng cố chạy thoát qua những ao đầm, băng qua những chiếc cầu gãy, mang theo vật nặng được gói kín nhưng chàng không biết đó là vật gì. Chàng chỉ biết một điều là nó rất quý báu, chàng không được để nó rơi khỏi tay mình trong bất cứ trường hợp nào. Đó là cái gì quý giá đang lâm ngauy, một tài sản, có lẽ một vật đã được lấy trộm, gói trong một mảnh vải sáng, có hình xanh đỏ như chiếc áo của Pravati ngày nào. Chàng khó nhọc mang vật ấy mà chạy trốn qua bao nhiêu hiểm nguy, cho đến cuối cùng, khi đã mệt lả, chàng dừng lại, từ từ mở bọc vải ra xem, thì thấy cái kho báu mà chàng đang cầm trong đôi tay run rẩy đó, chính lại là cái đầu của chàng. ° ° ° Từ đấy, chàng sống cuộc đời lén lút của một kẻ du thủ lang thang. Bấy giờ không hẳn chàng trốn người ta, mà đúng hơn muốn tránh họ. Một ngày kia, trong cuộc lữ hành, chàng đến một vùng đồi núi trông thật xinh đẹp và dường như đón mời chàng, chàng cảm thấy cần phải biết rõ khu rừng ấy. Chàng nhận ra một đồng cỏ gọi cho chàng những ngày trong sáng hồn nhiên, lúc chàng chưa biết đến tình ái và ghen tuông, cừu hận và trả thù. Đấy là đồng cỏ mà ngày xưa chàng đã chăn bò với các bạn mục tử trong khoảng đời an bình nhất của tuổi hoa niên. Một cơn buồn nhẹ lan trong tim chàng đáp lại tiếng mời gọi của rừng sâu với tiếng lá xạc xào trong gió, tiếng hát của con suối nhỏ, tiếng chim líu lo và tiếng ong vù vù. Tất cả nghe như mùi hương mời gọi của mái ấm, nơi an nghỉ. Trong cuộc đời du mục, chưa bao giờ chàng thấy đồng nội có vẻ thân thiết với mình đến thế. Chàng lang thang khắp nơi trong khung cảnh thanh bình đó. Lần đầu tiên trong nhiều tháng ngày kinh khủng, chàng bước đi với tâm hồn rộng mở, không nghĩ ngợi gì, không ước mong gì, hoàn toàn đặt mình vào hiện tại an tĩnh. Chàng cảm thấy có mãnh lực gì thu hút chàng vào trong khu rừng bên kia những đồng cỏ. Khi bước dưới những hàng cây trong bóng chiều, cảm giác quen thuộc càng tăng, đưa chàng đi dọc theo những con đường nhỏ. Chân chàng như tự động tìm lối bước tới một rặng dương ở giữa khu rừng rộng, và gặp gian chòi nhỏ. Trên khoảnh đất trước mặt chòi, đang ngồi bất động vị ẩn sĩ mà ngày xưa chàng đã đứng nhìn, người mà chàng đã cúng sữa và bơ dạo ấy. Dasa ngừng bước, như thể vừa tỉnh giấc. Mọi sự vẫn như trước, ở đây không có thời gian trôi qua, không có sự giết chóc và đau khổ. Ở đây cuộc đời và thời gian như thể đông lại thành khối pha lê, ngưng lại thành vĩnh cữu. Chàng đứng nhìn ông già, cảm nghe trong tim niềm thán phục, yêu kính mà chàng có khi mới thấy vị ẩn sĩ lần đầu. Chàng nhìn căn chòi và nghĩ nó cần được sửa chữa trước khi mùa mưa đến. Rồi chàng đánh bạo tiến thêm vài bước, đi vào trong chòi, nhìn quanh. Rất ít đồ đạc, hầu như không có gì : một thảm lá, một cái bầu chứa một ít nước, và một cái túi rỗng đan bằng mây. Chàng lấy cái túi đi vào rừng kiếm ăn, trở lại với một túi trái cây và mật của vài thứ cây rừng. Đoạn chàng xách bầu đi lấy nước. Chàng đã làm xong tất cả những công việc có thể làm. Quả thật là ít oi, những gì một con người cần để sống. Dasa quỳ gối trên đất và đắm mình trong mộng tưởng. Chàng hài lòng với sự nghỉ ngơi yên lặng này, hài lòng với chính mình, với tiếng gọi bên trong đã đưa chàng đến đây, nơi mà khi còn là một cậu bé, chàng đã cảm thấy có cái gì giống như thanh bình, hạnh phúc và quê hương. Bởi thế chàng ở lại với vị ẩn sĩ già. Chàng lợp lại chòi, kiếm thức ăn cho cả hai, và bắt đầu dựng một căn chòi riêng cho chàng cách một khoảng ngắn. Ông già dường như chịu cho chàng ở, nhưng Dasa không hoàn toàn chắc chắn ông ta có để ý đến mình hay không. Mỗi khi ông đứng dậy ra khỏi thiền định, thì chỉ để đi vào ngủ trong rừng. Dasa sống với ông như một tên đầy tớ trước mặt một người quý tộc, đúng hơn như một con vật người ta nuôi để chơi, một con vật hữu dụng nhưng không được người để ý. Vì chàng đã sống đời đào tẩu quá lâu, luôn luôn sợ hãi bị vây bắt, cho nên cuộc sống an nghỉ này, với những công việc không nhọc sức, với sự hiện diện của một người dường như không để ý đến mình - cuộc sống ấy làm chàng thoải mái một thời gian. Những giấc ngủ của chàng không còn bị ám ảnh bởi những ác mộng, có những lúc chàng có thể quên mọi sự trong nửa ngày, rồi trọn ngày. Tương lai không làm chàng bận tâm, và nếu có bao giờ chàng mong ước điều gì, thì chính là được ở lại nơi chàng đang ở, được vị ẩn sĩ thâu nhận và dạy chàng những bí quyết của đời ẩn cư, trở thành một ẩn sĩ như ông, có được cái bình thản kiêu hãnh của một ẩn sĩ. Chàng đã khởi sự bắt chước ngồi thiền, nhưng mỗi khi làm như vậy chàng đâm ra mệt mỏi ngay, cảm thấy chân tay cừng đờ và sưng đau, muỗi đốt, bị quấy rầy bởi mọi thứ, cảm thấy ngứa ngáy khó chịu trong người, khiến chàng phải cử động, phải gãi, rồi cuối cùng phải đứng dậy. Nhưng có nhiều lúc chàng cảm thấy khác, một cảm giác trống trải, nhẹ nhàng, như bơi trong không khí, kiểu như thỉnh thoảng trong giấc mơ ta thường thấy mình bay bổng. Nhưng những giây phút như thế không lâu bền. Chàng mong mỏi được vị ẩn sĩ chỉ dạy nghệ thuật thiền định, nhưng ông ta dường như không bao giờ để ý đến chàng, không bao giờ thốt lên tiếng nói. Tuy nhiên, có một ngày ông ta nói lên một lời. Bấy giờ gặp lúc Dasa trở lại những đêm mộng mị, khi thì rất êm đềm, nhưng thường là những cơn ác mộng khốc liệt, hoặc về vợ chàng, hoặc về những kinh khủng trong cuộc đời trốn tránh. Ban ngày chàng cũng không khá hơn, không thể chịu đựng ngồi yên và thực tập thiền quán, không quên được đàn bà và tình yêu. Chàng đi lang thang trong rừng phần lớn thì giờ. Chàng trách cứ thời tiết đã làm chàng ra như vậy; đấy là những ngày oi bức với những cơn gió nóng hắt vào mình. Một ngày xấu trời như thế lại đến. Những con muỗi kêu vo ve. Dasa vừa mới qua một đêm với những chiêm bao kinh khủng làm cho chàng khi thức dậy vẫn còn cảm giác sợ hãi đè nặng lên người. Chàng không còn nhớ đã mộng những gì, nhưng khi thức giấc chàng có cảm tưởng vừa rơi trở lại vào những giai đoạn khốn nạn, đáng hổ thẹn trong đời chàng trước đấy. Suốt ngày, chàng đi lui đi tới một cách bồn chồn quanh gian chòi, hoặc ngồi xổm giữa đất, dáng rầu rĩ. Chàng làm qua loa những việc vặt vãnh, nhiều lần ngồi xuống tập thiền định, nhưng mỗi lần như vậy chàng lại bị tóm lấy bởi một cơn bần thần nóng nảy. Chàng cảm thấy chân tay co quắp lại, cảm thấy như kiến bò trên bàn chân, cảm thấy nóng ran nơi gáy và không thể chịu đựng ngồi yên chỉ trong vài phút. Thỉnh thoảng chàng rụt rè hổ thẹn đưa mắt nhìn ông già đang ngồi bất động, mắt hướng vào bên trong, gương mặt tỏ lộ một sự bình an bất khả xâm phạm. Ngày hôm ấy, khi vị ẩn sĩ đứng lên đi vào chòi, Dasa lại gần ông. Chàng đã chờ đợi giây phút này từ lâu. Chàng chận đường ông, và thu hết can đảm để nói : - Bạch thầy, xin thầy tha thứ cho con vì đã quấy rối sự bình an của thầy. Con cũng đang đi tìm sự an tâm, tĩnh lặng, con muốn sống như thầy, trở thành như thầy. Thầy thấy, con còn trẻ, nhưng con đã nếm trải mọi mùi đắng cay. Định mệnh đã chơi con những vố tàn khốc. Con là một thái tử, nhưng lại bị ném ra giữa rừng làm một đứa chăn bò. Con trở thành mục tử, lớn mạnh và sung sức như một con bò tơ, với trái tim hồn nhiên vô tội. Rồi mắt con mở ra trước đàn bà, và khi trông thấy người đàn bà xinh đẹp nhất, con đã để hết đời mình mà phụng sự nàng. Không có nàng chắc con chết mất. Con từ bỏ đoàn mục tử, cưới nàng, trở thành một đứa con rể làm lụng như trâu, chỉ vì nàng. Nhưng bù lại, con được tình yêu của nàng hay ít nhất con nghĩ thế. Rồi đột ngột, vua đến săn trong vùng con ở, hắn chính là người đã làm cho bị vứt ra giữa rừng lúc còn bé. Hắn đến chiếm đoạt luôn Pravati của con, và con đã điếng người khi thấy nàng trong vòng tay hắn. Đấy là nỗi đau đớn nhất mà con từng biết đến, nó làm con thay đổi hẳn, nó biến đổi cả cuộc đời con. Con giết tên ấy, và từ đó sống cuộc đời của một kẻ sát nhân đào tẩu. Mọi người đều tầm nã để giết con, cuộc đời con không có phút giây nào an ổn cho đến khi con đến được nơi này. Con là một kẻ ngu si, bạch thầy, con đã giết người, và có lẽ còn bị săn tìm, bị vây bắt. Con không còn chịu nổi cái cuộc đời kinh khủng đó, con muốn chấm dứt. Vị ẩn sĩ im lặng lắng nghe chàng thổ lộ với đôi mắt nhìn xuống. Bây giờ ông mở mắt, tập trung nhãn lực vào gương mặt của Dasa, một cái nhìn trong sáng, thản nhiên, cả quyết, gần như khó chịu. Trong khi thăm dò nét mặt của chàng, miệng ông từ từ vẽ thành một nụ cười, rồi một cái bật cười không thành tiếng. Ông lắc đầu, nói : - Maya ! Maya ! Vô cùng ngạc nhiên và hổ thẹn, Dasa đứng im như phỗng đá. Vị ẩn sĩ trước bữa ăn chiều, đi dạo lui tới trên con đường nhỏ dẫn vào cụm rừng. Với những bước chân đều đều lặng lẽ, ông trở về, vào chòi. Nét mặt ông trở lại như cũ, hướng về một cái gì đó khác hơn htế giới hiện hữu này. Cái cười đã đánh tan sự phẳng lặng bất động trên gương mặt đó, cái cười ấy có nghĩa gì ? Nó là thiện cảm, là nhạo báng, an ủi hay chê trách, thánh thiện hay quỷ quyệt ? Phải chăng đấy chỉ là cơn nhạo đời của một ông già không còn có thể xử sự đàng hoàng trước sự cuồng si của con người ? Nó có nghĩa một lời khuyên, một lời mời gọi chàng nên theo gương ông, và bật cười lên ? Dasa không thể lý giải nổi sự bí ẩn này. Cho đến khuya chàng vẫn còn suy nghĩ về ý nghĩa cái cười ấy, với cái cười đó ông già dường như muốn toát yếu tất cả cuộc đời chàng, hạnh phúc và đau khổ của chàng. Chàng gặm nhắm cái cười ấy như thể nó là một khúc rễ dai cứng nhưng có vị ngọt ẩn kín. Chàng cũng nghiền ngẫm về hai tiếng “Maya” mà ông đã thốt lên. Chàng nửa biết, nửa đoán ý nghĩa tổng quát của danh từ ấy, giọng điệu ông già khi nói tiếng ấy cũng giúp chàng hiểu hơn. Maya – đó là cuộc đời chàng, tuổi trẻ của chàng, hạnh phục ngọt ngào của chàng cũng như nỗi đau khổ cay đắng của chàng. Nàng Pravati xinh đẹp là Maya, tình yêu và những dục lạc mà nó mang lại cũng là Maya, tất cả cuộc đời là Maya. Đối với con mắt của bị ẩn sĩ này thì cuộc đời của Dasa, cuộc đời của mọi người, mọi thứ đều là Maya, là một trò chơi trẻ con, một tấn tuồng, một trò ảo hoá trống rỗng, được bọc một lớp ngoài hào nhoáng, một bong bóng xà phòng - một cái gì mà ta có thể cười khinh bỉ, nhưng tuyệt đối không nên xem là quan trọng. Nhưng vị ẩn sĩ có thể xua đuổi cuộc đời Dasa bằng cái cười, và từ Maya, nhưng chàng thì không. Mặc dù chàng rât muốn trở thành một ẩn sĩ nhạo đời, nhìn cuộc đời mình chỉ là Maya, mà tất cả cuộc đời ấy vẫn sống dậy trong chàng, vào những ngày đêm bất an này. Bây giờ, chàng nhớ lại tât cả những gì chàng đã gần như quên đi từ khi đến nơi này. Bây giờ, chàng thấy rất ít hy vọng học được nghệ thuật trầm tư, nói gì đến việc trở thành một vị ẩn sĩ. Thế thì chàng còn vương vấn chỗ này làm gì ? Nó chỉ là một nơi an dưỡng, bây giờ chàng đã lại sức phần nào. Và có lẽ ngoài kia, cuộc săn tìm kẻ sát nhân cũng đã chấm dứt, chàng có thể tiếp tục cuộc lữ hành mà không sợ hiểm nguy. Chàng quyết định ra đi vào hôm sau. Thế giới này rộng lớn, chàng không thể ở mãi trong chỗ ẩn nấp này được. Quyết định ấy đem lại cho chàng một ít bình an. Chàng đã định ra đi lúc bình minh, nhưng khi thức dậy, mặt trời đã lên cao, vị ẩn sĩ đã ngồi thiền, và chàng không muốn bỏ đi mà không từ giã. Hơn nữa, chàng còn muốn yêu cầu một điều nơi ông ta. Bởi thế chàng đợi, hết giờ này đến giờ khác, cho đến khi ông già xuất định, duỗi thẳng tay chân, và khởi sự kinh hành qua lại. Khi ấy Dasa một lần nữa chận đường ông ta, cúi chào kính cẩn, và cứ đứng lì ở đấy cho đến khi ông ta đưa mắt nhìn chàng dò hỏi. Chàng nói : - Bạch thầy, con sẽ đi đường của con. Con sẽ không quấy rối sự an tịnh của thầy. Nhưng xin thầy cho con hỏi một lần cuối. Khi con kể cho thầy nghe cuộc đời của con, thầy đã cười và kêu lên “Maya”. Lạy thầy, xin thầy dạy cho con thêm về Maya. ° ° ° Vị ẩn sĩ quay vào lều, đưa mắt ra hiệu cho Dasa theo ông. Nhặt cái bầu đựng nước lên, ông già trao cho chàng, ra dấu chàng hãy rửa tya. Dasa vâng lời làm theo. Đoạn ông già hất phần nước còn lại trong bầu vào phía rừng, rồi đưa bầu không, bảo Dasa đi kiếm nước. Dasa vâng lệnh. Chàng chạy xuống con đường nhỏ dẫn đến suối, tim nhói đau vì sắp phải từ biệt nơi này. Trong ánh hoàng hôn, chàng cúi xuống con suối và thấy gương mặt mình phản chiếu lần cuối trên dòng nước. Chàng từ từ nhúng bầu xuống nước, trong lòng có một cảm giác bất định. Chàng không thể hiểu tại sao chàng lại hơi đau buồn khi chàng tự ý muốn r đi, đau buồn về điều ông già đã không mời chàng ở lại một thời gian nữa, hoặc ở lại suốt đời. Chàng khom mình xuống dòng suối, uống một ngụm nước rồi đứng lên cẩn thận cầm bầu nước cho khỏi đổ. Chàng sắp sửa trở lại con đường mòn, thì bỗng tai chàng nghe một tiếng động làm cho chàng vừa thích thú vừa kinh hãi. Đó là tiếng nói mà chàng đã bao lần nghe trong mộng, tiếng nói mà chàng nhớ lại nhiều giờ sau khi tỉnh giấc với nỗi khao khát cay đắng. Giọng nói ấy vỗ về, ngọt ngào xiết bao, quyến rũ xiết bao, nghe hồn nhiên và kiều diễm làm sao trong cảnh rừng chiều, đến nỗi tim chàng run lên vì sợ hãi và mê thích. Đó là tiếng của Pravati, vợ chàng. “Dasa”, nàng gọi vói vẻ trìu mến vuốt ve. Chàng không tin vào tai mình, mà cứ nhìn quanh, tay vẫn cầm bầu nước và bỗng chốc nàng xuất hiện giữa những thân cây, dáng mảnh mai như một cây lau sậy với đôi ống chân thon dài – Pravati, người yêu phản trắc mà chàng không thể quên được. Chàng để rơi bầu nước và chạy lại phía nàng. Tươi cười, hơi thẹn, nàng đứng trước mặt chàng với đôi mắt bồ câu đen láy. Khi lại gần, chàng thấy nàng mang đôi giày đỏ và chiếc áo đắt giá. Cánh tay nàng có một chiếc vòng vàng và những viên ngọc quý lấp lánh trong tóc. Chàng chậm bước lại. Nàng vẫn còn làm tì thiếp của vua chăng ? Không phải chàng đã giết Nala rồi sao? Sao nàng vẫn còn đi tung tăng với những quà tặng của y như thế? Làm sao nàng dám đến trước chàng với những thứ trang sức ấy, và lại dám gọi tên chàng ? Nhưng nàng yêu kiều hơn bao giờ cả, chàng không có thì giờ hỏi cho ra lẽ và vội ôm siết nàng, hôn nàng, và trong khi làm như vậy chàng cảm thấy mọi sự đã trở lại với chàng, một lần nữa tất cả lại là của chàng, tất cả những ì chàng đã sở hữu, hạnh phúc – tình yêu, nhục cảm, niềm vui trong sự sống, và cả sự khoái lạc. Mọi ý nghĩ của chàng đã dời xa khu rừng và vị ẩn sĩ; những cụm rừng, chòi lá, buổi thiền định đã tan biến, bị lãng quên. Chàng không để ý gì nữa tới cái bầu nước mà chàng phải mang về cho vị ẩn sĩ. Nó vẫn ở đấy, nơi chàng làm rớt trong khi vội vã chạy đến Pravati. Và nàng cũng khởi sự kể cho chàng rõ đầu đuôi tại sao nàng lại đến, và tất cả những gì đã xảy ra bấy lâu nay. Câu chuyện của nàng thật lạ lùng và thích thú, như một chuyện thần tiên. Dasa lao mình vào đời sống mới cũng như lao mình vào chuyện thần tiên. Bây giờ Pravati lại là của chàng, tên khả ố Nala đã chết. Sự lùng bắt kẻ sát nhân đã chấm dứt từ lâu. Hơn thế nữa, Dasa, vị thái tử chăn bò, đã được công bố là người kế vị hợp pháp. Tại kinh đô, một mục tử già và một người Bà-la-môn già đã khơi dậy câu chuyện gần như bị lãng quên về sự lưu đày của chàng, chuyện ấy bây giờ trở thành câu chuyện chính yếu ở cửa miệng mọi người. Chàng, một kẻ đã bị săn đuổi khắp nơi để trị tội hành thích vua, bây giờ ngược lại được tìm kiếm ráo riết hơn nữa, để đưa về kế vị vua. Thật là giống như một giấc mộng, nhưng cái điều làm chàng thích thú và ngạc nhiên nhất là sự tình cờ tốt đẹp đã run rủi rằng, trong số tất cả những người được phái đi tìm chàng, Pravati lại là người gặp chàng đầu tiên. Ở bìa rừng, chàng thấy những liều trại đã được dựng lên, mùi khói và thịt nướng xông khắp nơi. Pravati được đoàn hộ tống tung hô nhiệt liệt, và một bữa tiệc lớn bắt đầu ngay khi nàng giới thiệu Dasa, chồng nàng. Trong đám đông có một người xưa kia là bạn mục tử với chàng, chính người này đã dẫn Pravati và tùy tùng của nàng đến đây, vì anh ta nghĩ rằng có lẽ Dasa ưa lẩn khuất ở những nơi mà chàng yêu mến lúc còn thơ. Anh ta cười lớn khi nhận ra chàng, và chạy đến toan ôm chàng, nhưng sực nhớ bây giờ chàng đã là vua, anh bèn lùi lại, kính cẩn cúi chào. Dasa đỡ anh ta lên, siết chặt anh, gọi tên anh và hỏi anh muốn thưởng công như thế nào. Người mục tử chỉ muốn một con bò cái tơ. Dasa liền thưởng cho anh ta ba con từ nơi đàn bò tốt nhất. Càng lúc càng nhiều người được đưa lên yết kiến vị vua mới : những quan chức, những vị Bà-là-môn trong triều, những người thợ săn của vua. Chàng nhận lời chào mừng của họ. Bữa tiệc được bày ra, tiếng nhạc, trống, kèn, sáo vang lên. Tất cả cảnh tượng tưng bừng của cuộc lễ đối với Dasa dường như là một giấc mộng. Chàng không thể nào ngờ được đấy là sự thực. Trong hiện tại, cái có thực duy nhất đối với chàng có lẽ là Pravati, người vợ trẻ mà một lần nữa chàng được ôm siết trong tay. Đám rước vương giả di chuyển từ từ về kinh đô. Sứ giả được phái về trước để báo tin đã tìm được vua đang trên đường về. Kinh thành rộn tiếng trống nhạc khi Dasa và đoàn tùy tùng tiến đến. Một đoàn diễn hành gồm những người Bà-la-môn vận toàn trắng ra đón chàng, dẫn đầu bởi quan tế tự - người kế vị Bà-la-môn Vasudeva mà ngày xưa khoảng hai mươi năm trước đã gởi Dasa cho đoàn mục tử. Vị Bà-la-môn ấy vừa từ trần cách đây không lâu. Những vị Bà-la-môn tung hô tân vương, hát thánh ca, và dẫn chàng vào cung điện, ở đấy nhiều đám lửa tế thần đã được đốt lên. Dasa được đưa đến chỗ ở mới của chàng. Lại thêm những cuộc vui, chào mừng, chúc tụng, diễn văn. Ngoài cung thành, dân chúng cũng ăn mừng vui vẻ cho đến nửa đêm. Hằng ngày, Dasa được hai vị Bà-la-môn dạy dỗ và chàng tiếp nhận nhanh chóng những kiến thức cần thiết cho một người trị nước. Chàng dự những buổi tế lễ, ban những chỉ dụ, và luyện tập nghệ thuật chiến đấu. Một người Bà-la-môn tên là Gopala, dạy chàng về chính trị, ông ta giải thích vương hệ của chàng và những đặc quyền trong vương hệ ấy, cho chàng biết những người con trai của chàng trong tương lai sẽ có những quyền như thế nào, và ai là kẻ thù của chàng. Kẻ thù chính yếu là mẹ của Nala, người đàn bà ngày xưa đã tước ngôi và âm mưu giết chàng, người mà bây giờ đương nhiên phải thù ghét kẻ đã giết con mình. Bà ấy đã trốn qua nước láng giềng, sống dưới sự che chở của vua Govinda. Dòng họ Ông vua này vốn thù nghịch với dòng họ chàng từ thuở khai thiên lập địa. Họ đã gây chiến với tổ tiên chàng, chiếm vài vùng đất đai của lãnh thổ chàng. Ngược lại láng giềng về phương nam, vua Gaipali thì rất thân với cha chàng và luôn luôn thù nghịch với vua Nala. Bởi thế, nhiệm vụ quan trọng của Dasa bây giờ là thăm ông ta, tặng quà hậu hĩ và mời dự cuộc săn bắn đại quy mô sắp tới. Pravati thích ứng với thói vươnggiả rất nhanh. Nàng có cung cách của một bà hoàng, và khi mặc áo đẹp đeo trang sức vào, nàng trông thật lộng lẫy, như thể nàng cũng thuộc dòng dõi vua chúa như chồng nàng. Họ sống với nhau trong nhiều năm hạnh phúc, được dân chúng mến yêu. Và khi cuối cùng, sau nhiều năm chờ đợi, Pravati sinh hạ một trai, thì hạnh phúc của chàng thật là toàn vẹn. Tất cả những gì mà chàng sở hữu, đất đai, vương quyền, lâu đài, kho lẫm, gia súc, bây giờ dưới mắt chàng có tầm quan trọng mới, càng thêm vẻ chói sáng, càng tăng giá trị. Tài sản đã làm chàng hài lòng vì chàng có thể phung phí nó cho Pravati mà sự kiều diễm càng tăng bội với đồ trang sức ngọc ngà. Bây giờ tài sản ấy lại càng làm chàng yêu thích hơn, càng quan trọng hơn, bởi vì nó tượng trưng cho di sản chàng sẽ dành cho Ravana, con trai chàng về sau, đó là hạnh phúc tương lại của con chàng. Thú vui chính yếu của Pravati là lễ lạc, những cuộc diễn hành, nghi vệ hào nhoáng, sự lộng lẫy xa hoa, những thứ sang trọng và một đám đông người hầu. Dasa thì thích vui với khu vườn của chàng. Chàng đã sai mua những thứ cây và hoa quý về trồng, nuôi đầy vường những thứ chim vẹt và chim có lông ngũ sắc. Một trong những thú vui hàng ngày của chàng là cho chim ăn và nói chuyện với chúng. Thêm vào đó, sự học hỏi cũng lôi cuốn chàng. Chàng tỏ ra là một học trò hiếu hạnh đối với những vị Bà-la-môn, chàng học đọc, học viết, thuộc lòng nhiều bài thơ và ngạn ngữ và giữ một người thư ký riêng có biệt tài chép kinh sách trên lá bối. Với bàn tay khéo của người thư ký này, chẳng bao lâu một thư viện nhỏ thành hình. Ở đây, thỉnh thoảng chàng mời những vị Bà-la-môn trong triều đến, những vị học giả và tư tưởng gia xuất sắc trong số những thầy tu, để tranh luận những vấn đề thần học, về nguồn gốc tạo thiên lập địa, về thánh điển Vệ Đà, về năng lực của tế tự, của khổ hạnh, vân vân. Những vị nào nói hay nhất, đưa ra những luận điệu hợp lý nhất sẽ được trao tặng những phần thưởng. Có người được thưởng một con bò cái dắt theo về, sau khi thành công được một cuộc tranh luận. Có một vẻ gì vừa buồn cười, vừa cảm động, khi thấy những vị học giả vĩ đại ấy, mới vài phút trước vừa đọc vanh vách những châm ngôn trong kinh Vệ Đà, hoặc vừa chứng tỏ một tri kiến sâu xa về bầu trời và biển cả, mà phút sau ra về, phồng người lên với vẻ kiêu căng rỗng tuếch vì phần thưỏong, hay gây gỗ nhau vì quà tặng. Nhìn chung, Dasa không khỏi thỉnh thoảng có tư tưởng xem mọi thứ thuộc đời sống con người và bản chất con người như là một cái gì vừa lạ lùng vừa khả nghi, vừa cảm động vừa lố bịch, cũng như những người Bà-la-môn minh triết và khoa trương kia, đồng thời vừa thông minh vừa ngu tối, đáng học hỏi mà cũng đáng khinh. Mỗi khi ngắm nhìn những hoa sen trong ao vườn, nhìn những bộ lông sặc sỡ của những con chim, nhìn những chạm trổ sắc sảo của cung điện, chàng thấy những vật ấy thật thầnt iên, rực sáng với ngọn lửa cuộc đời bất diệt. Nhưng khi khác, hay có lúc đồng thời, chàng thấy chúng có vẻ gì không thực, không đáng tin cậy, đang hướng đến huỷ diệt, tan biến, trở về hư vô, vào càn khôn hỗn độn. Hệt như chàng đã là một hoàng tử, rồi trở thành mục tử, tụt xuống bậc thấp nhất : một tên sát nhân, một kẻ ngoài vòng pháp luật; rồi cuối cùng thành thái tử trở lại, như thể được dẫn dắt bởi một năng lực vô hình, với những ngày mai luôn luôn bất định… Cứ thế cái trò huyễn hoá của cuộc đời, đâu đâu cũng chứa đựng cùng một lúc sự cao sang và hèn hạ, vĩnh cữu và cái chết, vinh quang và vô nghĩa. Ngay cả Pravati xinh đẹp yêu kiều là thế, mà đôi lúc chàng thấy không còn gì là duyên dáng, nàng mang quá nhiều vòng xuyến, có quá nhiều vẻ đắc thắng kiêu hãnh trong đôi mắt nàng, làm bộ tịch quá nhiều, kiểu cách quá lố để đi đứng cho ra vương giả. Còn cần thiết với chàng hơn cả khu vườn và sách vở là con trai chàng, sự hoàn mãn của tình yêu và cuộc đời chàng, đối tượng của hạnh phúc và tình âu yếm. Cậu bé mảnh mai có đôi mắt bồ câu giống mẹ và ưa trầm tư mơ mộng như cha. Mỗi khi Dasa nhìn cậu bé đứng rất lâu trước một gốc cây trong vườn, hay ngồi trên thảm đăm chiêu nhìn một tảng đá, chàng thấy cậu rất giống chàng. Lần đâu tiên Dasa nhận ra tình yêu nồng nàn của chàng đối với cậu bé khi chàng phải từ giã cậu trong một thời gian bất định. Đó là lúc vào một ngày kia, một sứ giả từ vùng biên giới trở về báo tin quân của Govinda đã xâm nhập bờ cõi, đánh phá cướp bóc, dẫn bò đi và băt luôn một số thần dân của chàng. Dasa tức tốc chuẩn bị cuộc chinh phạt. Lúc sắp lên ngựa, chàng ôm con vào lòng, hôn trán nó. Tình yêu con bừng cháy trong tim như lửa đốt. Mãnh lực của cơn đau làm chàng ngạc nhiên và suốt đoạn đường hành quân dài, những suy tư chín mùi thành hiểu biết. Chàng suy nghĩ về lý do tại sao chàng ngồi trên yên ngựa, phi nước đại một cách khẩn trương tiến đến vùng biên giới. Năng lực nào,chàng tự hỏi, khiến chàng nổ lực hăng hái như thế ? Nghĩ cho cùng, chàng nhận thấy rằng gia súc hay người có bị bắt đi bớt một ít cũng không phải là điều quan trọng đối với chàng. Sự việc kẻ thù coi nhẹ uy quyền chàng cũng không đủ để khơi dậy giận dữ nơi chàng, thúc đẩy chàng hành động. Đối với chàng, thái độ tự nhiên hơn có lẽ là cho bỏ qua mẫu tin ấy với một nụ cười trắc ẩn. Nhưng làm như vậy, chàng biết sẽ phạm một điều bất công lớn đối với viên sứ giả, người đã chạy hụt hơi về để báo tin cho chàng đến nỗi gần như kiệt sức và ngã quỵ. Và làm như vậy cũng bất công đối với những thần dân đang bị giặc bắt làm tù binh, làm nô lệ. Rồi những thần dân khác dù chưa bị hại, cũng sẽ lấy làm bất mãn trước thái độ thụ động của chàng, đã không tích cực bảo vệ xứ sở. Đối với họ lẽ đương nhiên là nếu họ bị xâm phạm thì vua phải che chở và trả thù cho họ. Chàng hiểu rằng mình có bổn phận phải chiến đấu để trả thù. Nhưng có thực là bổn phận chăng ? Có biêt bao nhiêu bổn phận chúng ta thường bê trễ, lơ là với chúng mà không một chút áy náy trong lòng ? Lý do nào làm cho cái phận sự trả thù lại không phải là một phận sự đương nhiên không thể xao lãng, lý do nào khiến chàng không phải chỉ làm phận sự ấy một cách miễn cưỡng cho xong, mà trái lại, làm một cách miễn cưỡng cho xong, mà trái lại, làm một cách hăng hái, say mê ? Vừa khi câu hỏi khởi lên, trái tim chàng đã trả lời ngay tức khắc, và một lần nữa nó lại run lên vì nỗi đau mà chàng cảm thấy lúc chia tay với con chàng. Nếu chàng, một vị vua, không có phản ứng nào, khi bờ cõi bị xâm lăng, thì sự cướp bóc bạo hành sẽ lan dần đến kinh đô và đánh ngay vào nơi hiểm yếu nhất là con chàng. Chúng sẽ bắt con chàng, người kế vị, đem đi xa giêt đi hay hành hạ nó, và đấy là nỗi đau đớn cùng cực nhất đối với chàng, còn hơn gấp bội cái chết của Pravati. Vậy, đó là lý do làm chàng hăm hở phi nước đại, làm chàng chứng tỏ là một bậc minh quân : không phải vì quan tâm đến chuyện mất trâu, bò, đất đai, không phải vì thương yêu gì thần dân, cũng không phải vì muốn xứng đáng truyền thống kiêu hùng của ông cha chàng, mà chỉ vì tình yêu nồng nàn, đau khổ, phi lý đối với đứa con trai, và vì nỗi sợ hãi cũng rất nồng nàn phi lý, sợ sẽ phải đau đớn vô cùng nếu mất con. Trong khi cưỡi ngựa, chàng đã hiểu ra như thế. Tuy nhiên, chàng đã không trừng phạt được những quân lính của Govinda đến cướp bóc trên đất nước của chàng, vì chúng đã chạy thoát mang theo những chiến lợi phẩm. Bây giờ muốn tỏ sự cương quyết của mình, chàng phải xâm lăng lại đất đai kẻ thù, tàn phá một khu làng ở biên giới ấy, mang về một ít trâu bò và nô lệ. Chàng đi đi nhiều ngày. Trên đường thắng trận trở về, chàng lại rơi vào trạng thái trầm tư và đến hoàng cung với bao lặng lẽ buồn sâu. Bởi vì chàng đã nhận thấy mình hoàn toàn bị trói buộc, bị vướng bẫy không hy vọng thoát ra; toàn thể con người chàng và những hành động của chàng đều bị siết chặt bởi một mạng lưới quỷ quái yêu ma. Trong khi khuynh hướng trầm mặc yếu thích đời sống tự nhiên nơi chàng càng ngày càng tăng trưởng, thì từ một nguồn suối khác, đồng thời cũng tăng trưởng tình yêu đối với Ravana, nỗi lo ngại cho mạng sống và tương lai. Tình yêu ấy thúc giục chàng hăng say hành động đến nỗi phải vướng vào mâu thuẫn xung đột càng ngày càng trầm trọng. Từ tình yêu ấy, tăng thêm sự xung đột trong lòng chàng; từ tình yêu ấy, tăng trưởng chiến tranh. Trong nổ lực đem lại công bằng, chưa gì chàng đã xâm phạm một đàn bò, khủng bố một khu làng, bắt bớ những người dân vô tội. Dĩ nhiên, từ hành động đó sẽ nảy sinh một trận trả đũa, một cuộc bạo động mới, và cứ thế tiếp tục mãi cho đến khi cả cuộc đời chàng, toàn thể đất nước của chàng lao vào cuộc chiến tranh và bạo động. Chính viễn tượng ấy làm cho chàng trở nên trầm mặc, ưu tư trên đường thắng trận trở về. Chàng đã đoán đúng. Nước láng giềng thù nghịch không để chàng yên. Những cuộc xâm phạm, cướp bóc gia tăng. Dasa lại phải lên đường hành quân để trả thù và tự vệ; khi kẻ thù rút lui, quân của chàng lại trả đũa bằng cách đánh phá dân làng của nước nghịch ở vùng biên giới. Càng ngày hình ảnh kỵ binh càng trở nên quen thuộc với dân trong thành. Ở nhiều làng biên giới bấy giờ luôn luôn có những đạo binh canh phòng cẩn mật. Những hội nghị quân sự chuẩn bị chiến tranh làm cho tâm trí họ xáo trộn. Chàng mất hết những ngày an ổn. Chàng không hiểu nổi cuộc chiến dai dẳng này sẽ có ích lợi gì, chàng đau buồn cho số phận những nạn nhân, cho thi thể những người chết. Chàng buồn, vì phải xa dần khu vườn và sách vở. Chàng tiếc sự an tịnh tâm hồn và những ngày yên ổn trong đời chàng đã không còn nữa. Chàng thường nói những điều ấy với Gopala người Bà-la-môn và đôi khi với vợ chàng. Có nên nhờ một vị vua nước láng giềng làm trung gian hoà giải không ? Về phần chàng, chàng sẽ sẵn sàng nhượng một ít đồng cỏ và làng mạc để đem lại hoà bình. Chàng thất vọng và hơi giận khi cả hai người, Gopala và vợ chàng, đều nhất quyết không đồng ý phương án như thế. Sự bất đồng quan điểm giữa chàng với Pravati đưa đến một trận gây gỗ kịch liệt, và chấm dứt bằng sự không nhìn mặt nhau. Chàng đã cố thuyết phục nàng với lời hơn lẽ thiệt, song nàng làm như thể mỗi lời chàng nói ra không phải là chống chiến tranh mà chỉ cốt chống nàng. Nàng nói dông dài cho chàng hiểu rằng quân thù sẽ lợi dụng tính hiếu hoà của chàng để bắt chàng ký hết thoa? ước này đến thoa? ước khác, mỗi lần lại phải nhượng đất và dân, mà cuối cùng chúng cũng không thoa? mãn, sẽ trở lại gây chiến và cướp tất cả những gì còn lại. Nàng không quan tâm đến trâu bò hay làng mạc, mà đến số phận của toàn dân, sự tồn vong của tất cả mọi người. Nếu Dasa không biết bổn phận của mình đối với vương quốc, với con với vợ, thì nàng phải dạy cho chàng. Mắt nàng long lên, tiếng nàng the thé, đã lâu chàng mới lại thấy nàng đẹp làm sao, dữ dằn làm sao. Nhưng chàng chỉ cảm thấy buồn sầu. Những cuộc xâm lăng của quân thù ở vùng biên giới vẫn tái diễn, chỉ tạm ngưng trong mùa mưa. Bấy giờ trong triều chia hai phe rõ rệt : phe muốn hoà rất ít, ngoài Dasa chỉ vỏn vẹn vài vị Bà-la-môn già, những người trí thức ưa thiền định. Phe hiếu chiến của Pravati và Gopala chiếm đa số những tu sĩ Bà-la-môn và toàn thể võ quan. Cả nước hăng say chuẩn bị chiến tranh, có tin cho hay rằng nước láng giềng Govinda cũng đang luyện tập binh mã. Trưởng đoàn thợ săn dạy cho thái tử Ravana cách bắn cung, mẹ cậu đưa cậu đi xem mọi cuộc duyệt binh ứng chiến. Trong thời gian đó, Dasa thỉnh thoảng nhớ tới khu rừng nơi chàng đã ẩn náu với vị ẩn sĩ già đầu tóc bạc trắng ngồi đăm chiêu thiền định. Đôi khi chàng cảm thấy muốn đến viếng người, hỏi ý kiến của người. Nhưng chàng không biết vị ấy còn sống không, cũng không biết ông có chịu nghe và khuyên bảo chàng không. Nhưng dù ông ta còn sống và có khuyên bảo chàng, thì mọi sự cũng sẽ đi con đường của nó mà không gì thay đổi được. Thiền định và trí tuệ thật tốt, đó là những chuyện cao quý, nhưng chúng chỉ là một phương tiện bên lề cuộc đời. Khi bạn đang bơi trong dòng đời và vật lộn với sóng gió, thì những hành động và khổ đau của bạn không liên quan gì đến trí tuệ cả, chúng cứ tự đến, như thể định mệnh bảo ta phải hành động và đau khổ. Ngay cả những Thượng đế cũng không sống mãi trong an bình vĩnh cữu và trí tuệ vĩnh cữu. Họ cũng phải trải qua những hiểm nguy và sợ hãi, chiến đấu, đánh nhau, chàng đã biết điều ấy từ nhiều chuyện kể về những vị thánh. Bởi thế Dasa nhượng bộ, chàng không cãi với Pravati nữa. Chàng duyệt binh, chờ đợi chiến tranh đến, thấy trước nó trong những giấc mộng mị, và khi thân thể gầy mòn, mặt sạm đen, chàng thấy hạnh phúc cũng phai tàn và niềm vui cũng tan mất. Chỉ còn lại tình yêu đối với con trai chàng, tình yêu ấy tăng theo với nỗi lo ngại của chàng, với cảnh luyện tập và võ trang của quân lính. Sự thách thức của Govinda ngày càng trắng trợn và thường xuyên hơn. Hội đồng chiến tranh của chàng chỉ còn bất đồng về điểm nên đáp lại cuộc khuấy phá sắp tới của kẻ thù bằng một cuộc chinh phạt, hay nên chờ khi chúng vi phạm trầm trọng khơn mới ra tay, để cho mọi người ở giữa có thể thấy bên nào lỗi trước. Nhưng kẻ thù của chàng đã ra tay trước bằng một cuộc tấn công đại quy mô khiến cho Dasa và tất cả quân thiện chiến phải tức tốc hành quân đến biên giới. Trong khi đó quân lực chính quy của Govinda đã xâm nhập xứ sở, bao vậy kinh đô. Khi nghe tin, Dasa vội quày ngựa lại. Chàng biết vợ con chàng đang bị vây khốn, những trận chiến đẫm máu đang diễn ra tại các ngã đường trong thành. Chàng vội vã thúc ngựa về kinh, đánh một trận xáp lá cà với quân địch cho đến khi trời tối, rồi chàng ngã quỵ kiệt sức vì máu chảy từ nhiều vết thương trên cơ thể. Khi tỉnh dậy, chàng thấy mình bị bắt làm tù binh. Cuộc chiến đấu đã thất bại. Thành phố và cung điện đã rơi vào tay kẻ thù. Chàng bị trói và dẫn đến trước mặt Govinda, hắn chào chàng một cách khinh bỉ và cho đưa chàng đến một phòng khác trong cung, đó là thư viện của chàng. Ở đây, đang ngồi thẳng đuột với gương mặt lạnh như đá, là Pravati vợ chàng. Quân lính võ trang canh gác sau lưng nàng. Nằm vắt trên gối nàng là con trai của họ, như một cành hoa gãy; con chàng với thân thể mảnh mai nằm bất động, mặt xám ngắt, y phục đẫm máu. Người đàn bà không quay lại khi chàng được dẫn vào. Nàng không thấy chàng, đôi mắt đã hết thần sắc nhìn chòng chọc vào thi thể nhỏ bé của Ravana. Nhưng Dasa thấy nàng dường như khác lạ, biến đổi hẳn. Một lát sau chàng mới nhận ra rằng tóc nàng, mới mấy hôm trước còn đen láy, mà hôm nay đã lốm đốm hoa râm. Nàng có vẻ như đã ngồi đấy từ lâu, câm lặng với thi thể đứa bé trên gối. “Ravana!”. Chàng kêu lên. “Ravana, con ơi!”. Chàng quỳ gối xuống. Mặt chàng áp xuống đầu đứa bé đã chết. Chàng quỳ xuống trong tư thế cầu nguyện trước người đàn bà câm lặng và đứa con đã chết, chàng khóc cho cả hai. Chàng ngửi thấy mùi máu me và tử khí hoà lẫn với mùi nước hoa trên tóc con chàng. Trong nỗi lặng câm, Pravati nhìn chòng chọc vào hai cha con. Có ai lắc vai chàng. Ấy là một viên quan của Govinda đến bảo chàng đứng lên. Những người lính dẫn chàng ra ngoài. Chàng đã không nói một lời với Pravati, nàng cũng không nói gì với chàng. Hai tay bị trói, chàng được đặt lên xe đưa đến một khu trại trong lãnh thổ của Govinda. Ở đấy người ta nới lỏng dây trói cho chàng. Một người lính đem lại một gàu nước đặt trên nền đá. Cửa đã đóng và khoá lại. Chàng bị nhốt lại một mình. Một vết thương trên vai chàng đau nhức như lửa đốt. Chàng sờ soạng tìm gàu nước, thấm ướt tay và mặt. Chàng muốn uống nhưng lại thôi, vì chàng nghĩ như thế này sẽ chết nhanh hơn. Còn bao lâu nữa, hỡi trời, còn bao lâu nữa. Chàng ao ước được chết như cổ họng khát cháy của chàng mong uống nước. Chỉ có chết mới làm lắng xuống nỗi đau khổ hành hạ tâm can chàng. Chỉ có chết mới xoá nhoà được hình ảnh người mẹ với xác đứa con trên gối. Trong cơn đau khổ, may thay, vì quá mệt mỏi, chàng ngã quỵ và thiếp ngủ. Khi tỉnh lại sau cơn ngủ gật ngắn ngủi, chàng cố dụi mắt mà không được. Cả hai tay chàng đang bận nắm chặt một vật gì. Chàng cố sức mở mắt ra, thì thấy mình không còn ở giữa bốn bức tường nhà tù nữa. Ánh sáng đập vào chàng như một vố đánh thật mạnh, mặc dù lặng lẽ. Một cơn rùng mình vì kinh hãi chạy khắp người chàng từ sau gáy xuống dọc xương sống. Chàng chớp mắt một lần nữa, và mở lớn đôi mi. Chàng đang đứng giữa một khu rừng, hai tay cầm một bầu đầy nước. Dưới chân chàng, lòng suối phản chiếu những màu nâu lục. Xa hơn rặng phong kia, chàng nhớ lại, là gian chòi của vị ẩn sĩ đang chờ đem nước về, người đã cười một cách lạ lùng, người mà chàng đã yêu cầu dạy cho chàng thêm về Maya. Chàng đã không thua trận, cũng không có đứa con nào hết. Chàng cũng không từng làm vua hay làm cha ai cả. Đúng hơn, vị ẩn sĩ đã đáp lại lời yêu cầu của chàng, đã dạy cho chàng về Maya. Lâu đài, vườn tược, thư viện và quân lính, những lo âu của vương nghiệp và của người làm cha, chiến tranh và ghen tuông, tình yêu và nghi kỵ, tất cả thứ đó không là gì cả. Không , không phải hoàn toàn không , mà là huyễn. Dasa đứng đấy, rã rời, những giọt nước mắt lăn xuống má. Tay chàng run rẩy, làm nghiêng bầu, nước tràn ra chảy xuống đôi chân. Chàng cảm thấy nhu ai vừa chặt bớt tay chân mình, lấy bớt một cái gì từ nơi đầu mình. Bỗng chốc, những năm dài chàng đã sống, những kho báu chàng nâng niu, lạc thú chàng đã hưởng, nỗi đau chàng đã chịu, những kinh hoàng chàng đã trải, nỗi tuyệt vọng chàng đã nếm cho đến mé bờ cái chết - tất cả những thứ ấy đã tuột khỏi chàng, trở thành số không tan biến. Nhưng không phải hoàn toàn là không. Vì ký ức vẫn còn đó. Những hình ảnh vẫn còn trong trí chàng. Chàng vẫn còn thấy được Pravati đang ngồi, cao và cứng đơ, tóc trở màu hoa râm một cách đột ngột, đứa con trai trên chân nàng, như thể chính nàng vừa giết nó. Đứa trẻ nằm như miếng mồi của một con thú, đôi ống chân thỏng xuống một cách què quặt trên gối nàng. Ôi thật mau chóng, thật tàn khốc, thật kinh khủng và trọn vẹn làm sao, bài học chàng đã học về Huyễn hoá. Mọi sự đã bị xáo trộn một cách lạ kỳ, những năm dài trĩu nặng đã được thu gọn lại thành khoảnh khắc. Tất cả thực tại rộn ràng đó chỉ là một giấc chiêm bao. Vậy thì có lẽ chàng cũng đã chiêm bao tất cả những gì xảy ra trước đấy,câu chuyện về hoàng tử Dasa, về cuộc đời du mục, về cuộc hôn nhân, về việc báo thù, về sự ẩn náu của chàng bên vị ẩn sĩ. Tất cả những việc này đều là những hình ảnh mà người ta có thể ngắm trên bức tranh chạm trổ của một lâu đài; ở đấy hoa, tinh tú, chim, khỉ, và những thiên thần có thể được trông thấy giữa khóm lá. Và những gì chàng đang nếm trải ngay lúc này, những gì chàng thấy trước mắt sau khi tỉnh dậy từ chuyện làm vua, chuyện chiến tranh và bị cầm tù, những gì chàng thấy trong khi đang đứng bên bờ suối, cái bầu nước chàng vừa làm đổ một ít, cùng với tất cả những suy tư của chàng về mọi sự, phải chăng tất cả cũng đều là một thứ mộng huyễn như nhau? Đó không phải là ảo tưởng, là Maya sao? Mọi sự mà chàng còn sẽ trải qua trong tương lai, sẽ thấy bằng mắt và sờ bằng tay, cho đến lúc chết - tất cả đó có chút gì khác nhau với kinh nghiệm trước ? Tất cả đều là trò chơi, là giả huyễn, là bọt nước, là chiêm bao. Toàn thể lăng kính muôn mặt của cuộc đời với đủ cung bậc lạc thú và khổ sầu này, tất cả chỉ là mộng huyễn, Maya. Dasa vẫn đứng trơ ra đấy. Bầu nước lại bị nghiêng, đổ ra một ít làm ướt chân chàng và ngấm vào đất. Bây giờ chàng phải làm gì ? Múc đầy nước trở lại, mang về cho vị ẩn sĩ, để bị cười nhạo nữa về những gì chàng đã chịu đựng trong giấc chiêm bao ư ? Điều ấy không làm chàng vui lắm. Chàng đổ hết nước trong bầu, ném nó trên rêu rồi ngồi xuống thảm cỏ xanh mà khởi sự suy nghĩ nghiêm túc. Chàng đã quá ngấy chán cái trò mộng mị này, trò chơi quỷ quái với những lạc thú và đau khổ nghiền nát tim mình, làm cho máu mình đông lại, chỉ để đột nhiên bừng mắt dậy thấy tất cả chỉ là Maya và mình chỉ là một tên ngốc nghếch. Chàng đã ngấy chán mọi thứ. Bây giờ chàng không còn ham vợ con gì nữa, không ham ngai vàng, chiến thắng hay trả thù, không ham hạnh phúc hay trí khôn, không ham quyền lực hay đức hạnh gì nữa hết. Chàng chỉ mong được an tĩnh, được chấm dứt sự hỗn loạn này. Chàng không còn mong muốn gì ngoài việc chận đứng bánh xe quay bất tận này, chấm dứt cảnh tượng diễn biến đến vô cùng này và dập tắt tất cả. Chàng muốn tìm sự ngơi nghỉ, muốn dập tắt chính mình đi. Đó chính là điều chàng mong mỏi trong khi sấn tới kẻ thù trong trận chiến đấu cuối cùng, đánh vung vít và bị đánh trở lại, vung những nhát chém và nhận những vết thương, cho đến khi ngã gục. Nhưng rồi thì sao? Rồi thì có một giai đoạn ngắn ngủi bất tỉnh nhân sự, hay ngủ quên, hay cái chết, nhưng liền sau đó lại tỉnh dậy, lại phải nhận mạch sống vào tim, lại phải để cho dòng thác lũ những hình ảnh ghê rợn, kinh khiếp một lần nữa trút vào nhãn thức bất tận, không thể thoát khỏi, cho đến lần bất tỉnh kế tiếp, cái chết kế tiếp. Có lẽ đó chỉ là một sự tạm ngưng, một lúc ngơi nghỉ, một dịp để lấy lại hơi thở mà thôi. Không thể nào có sự dập tắt. Nó cứ tiếp diễn bất tận. Nỗi bất an làm chàng đứng lên lần nữa. Nếu đã không có sự nghỉ ngơi nào cho cái vòng lẩn quẩn khốn khổ này, nếu mong ước tha thiết nhất của chàng không thể nào thực hiện, thì sao bằng cứ múc đầy bầu nước mà mang về ông già cho xong, mặc dù ông ta không có quyền gì ra lệnh cho chàng. Đấy là một dịch vụ chàng được nhờ vả, một phận sự phải làm. Chàng có thể cứ vâng lời và thi hành phận sự ấy, như thế còn tốt hơn là cứ ngồi lì ở đây mà trầm tư về những cách tự huỷ. Nói cho cùng, thì vâng lời và phục vụ vẫn tốt hơn và dễ hơn nhiều, vô hại hơn nhiều, so với sự ra lệnh và nhận trách nhiệm. Chàng biết được chừng ấy. Được rồi, Dasa, hãy lượm bầu, múc đầy nước rồi mang về cho thầy đi. Khi chàng về tới chòi, vị thầy đón chàng bằng cái nhìn lạ lùng như dò hỏi, như thương cảm, lại như cái nhìn của một cậu bé ranh mãnh xí gạt được một đứa bé khác – cái anh chàng mục tử hoàng gia này, y chỉ có ra suối lấy nước rồi trở về không hơn mười lăm phút. Vậy mà đồng thời, y cũng đi ở tù về, đã mất một người vợ, một đứa con trai, một vương quốc, đã sống trọn một đời và đã thoáng thấy bánh xe sinh tử. Có lẽ y đã có dịp được thức tỉnh hơn một lần về trước, nếu không y đã không lai vãng tới đây và lưu lại lâu đến thế. Nhưng bây giờ dường như y đã được thức tỉnh đúng mức, đã có căn cơ thuần thục để bắt đầu cuộc hành trình dài. Cần phải mất nhiều năm chỉ để mà dạy cho y cách ngồi và thở. Chỉ bằng một cái nhìn ấy, cái nhìn chứa đựng mối tương giao sư đệ, chỉ với duy nhất một cái nhìn ấy, vị ẩn sĩ thâu nhận chàng làm môn sinh. Cái nhìn ấy đã đánh tan tất cả những tư duy vô ích trong đầu người đệ tử. Nó buộc chàng vào nếp sống kỷ luật và phục vụ. Từ đó chàng không bao giờ rời khỏi khu rừng.